Aktualności

„Żydzi w Chełmie, na mapie pamięci społeczności żydowskich innych miast Polski, zajmują szczególne miejsce. Stanowili blisko połowę obok Polaków, Ukraińców i Niemców. W 1939 r. Chełm liczył 33 662 mieszkańców i był obok Lublina jednym z największych skupisk ludności żydowskiej na Lubelszczyźnie (15 000). W okresie międzywojennym Żydzi tworzyli tradycyjną społeczność. Poza niewielką warstwą ludności zamożnej i wykształconej, większość utrzymywała się z drobnego handlu i rzemiosła. Wśród starszego pokolenia dominowali ortodoksi i chasydzi. W latach 20. XX w. głównym rabinem Chełma był Majer Najhauz (nazywany tomaszower rebe)”.

„W Chełmie zaczęto mówić, że będą tu mogli pozostać tylko pracujący. W maju 42 była pierwsza akcja. Milicja żydowska i granatowa chodziła z SS owcami po mieszkaniach i zabierała starszych ludzi, przeważnie Żydów słowackich. Akcję prowadził Teimer SD. Żydzi zostali wysłani pociągami do Włodawy ale część wyładowano w Sobiborze w którym był już obóz śmierci ale myśmy o tym nie wiedzieli”

– wspominała Gitla Libhaber w relacji złożonej po wojnie w Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego.

6 listopada 1942 roku Niemcy zarządzili zakaz wstępu do „dzielnicy zamkniętej” w Chełmie. To wtedy przeprowadzili ostateczną likwidację.

Na wystawie „Życie i Zagłada chełmskich Żydów w 80 rocznicę likwidacji getta w Chełmie” można obejrzeć wybór zdjęć i dokumentów przedstawiających życie i zagładę tamtejszej społeczności w 1942 roku. Ekspozycja przywołuje także relacje Ocalałych – tych, którzy przeżyli getto w Chełmie – z naszego Archiwum.

Ekspozycję na skwerze Szmula Zygielbojma, ul. Mickiewicza 6, w Chełmie będzie można oglądać od dziś do 30 grudnia 2022 roku.