Opis zbiorów

Zbiory Biblioteki Żydowskiego Instytutu Historycznego liczą obecnie ponad 80 tysięcy woluminów. Jest to największy w Polsce księgozbiór poświęcony szeroko pojętej tematyce żydowskiej. W skład nieustannie uzupełnianej i poszerzanej kolekcji Biblioteki ŻIH, oprócz licznych, nierzadko unikalnych, książek i czasopism, wchodzą również bezcenne rękopisy i starodruki.

Na szczególną uwagę zasługuje bogata kolekcja czasopism – zarówno historycznych, jak i wydawanych współcześnie. Do jej najcenniejszych obiektów należy m. in. "Dostrzegacz Nadwiślański" – pierwsze czasopismo żydowskie wydawane na ziemiach polskich.

W zbiorach Biblioteki znajduje się około 2 200 tytułów czasopism publikowanych w językach alfabetu łacińskiego; oprócz wydawnictw polskich – w tym oczywiście pełnej kolekcji wydawanego przez Instytut Kwartalnika Historii Żydów (dawniej: Biuletyn ŻIH) – również licznie reprezentowana jest np. specjalistyczna prasa anglo- i niemieckojęzyczna. Biblioteka posiada także około 1 350 tytułów czasopism hebrajskich i jidyszowych – w zbiorze tym znajdują się m.in. unikatowe gazety żydowskie wydawane w Polsce w okresie międzywojennym, które często przetrwały wojnę w bardzo niewielkiej liczbie egzemplarzy. Jest to jedna z największych tego typu kolekcji na świecie.

W skład bibliotecznego księgozbioru wchodzą zarówno książki współczesne, jak i liczne wydania przedwojenne lub XIX-wieczne, ocalałe z wojennych zniszczeń. Wyjątkowo cenne obiekty o walorach bibliofilskich zgromadzone zostały w dziale zbiorów specjalnych (cimelia).

Szczególnie bogato reprezentowana jest literatura poświęcona Zagładzie oraz dotycząca dziejów Żydów na ziemiach polskich. W kolekcji znajdują się również liczne wydania dzieł klasyków żydowskiej literatury, a także przekłady na języki hebrajski i jidysz kanonu literatury polskiej czy światowej. Licznie reprezentowana jest też literatura religijna: teksty święte, modlitewniki, komentarze etc. Interesujące są także zbiory książki dziecięcej, wśród nich ilustrowane przedwojenne wydania w języku jidysz.

Na uwagę zasługuje także zbiór wydawnictw antysemickich (książek i czasopism), w tym – bogata kolekcja publikacji niemieckich z okresu narodowego socjalizmu: ważny dokument epoki i cenne źródło do badań historycznych.

Biblioteka posiada ponad tysiąc starych druków.  Są to przede wszystkim liczne – często bardzo cenne – starodruki judaistyczne o charakterze religijnym, m. in. pierwsze druki hebrajskie wydane w Warszawie. W kolekcji Biblioteki znajduje się też licząca ponad 200 tomów kolekcja amsterdamskich starych druków z XVII i XVIII wieku. Od drugiej połowy XVII wieku Amsterdam – słynący wówczas z liberalnej polityki wydawniczej – zaczął pełnić funkcję światowego centrum drukarstwa żydowskiego. Ukazało się tam drukiem wiele tekstów, które nie miałyby szans na publikację nigdzie indziej – w tym np. dzieła mesjańskie autorstwa polskich Żydów.

Wśród starych druków trafiają się nierzadko dokumenty uszkodzone, zachowane jedynie we fragmentach. Kolekcja starodruków Biblioteki ŻIH, dzięki badaniom porównawczym, poszukiwaniom i wysiłkowi identyfikacji, stopniowo poszerza się o kolejne, nierzadko bardzo cenne obiekty. Na temat fascynującego procesu ich identyfikacji można przeczytać np. w poniższych wpisach:

Defekty, ubytki, destrukty. Identyfikacja zniszczonych starych druków

Kolejny druk z krakowskiej drukarni Icchaka Prostica w zbiorach ŻIH

Na liście rękopisów znajdujących się w zbiorach Biblioteki także figuruje ponad 1000 pozycji. Kolekcja ta stanowi zbiór bezcennych materiałów źródłowych pochodzących z różnych okresów i mających zróżnicowany charakter. W jej skład wchodzą liczne dokumenty o charakterze religijnym; wśród nich na wzmiankę zasługuje chociażby pochodzący z XVIII w. rękopiśmienny komentarz do słynnej filozoficznej Księgi Kuzari rabina Jehudy Halewiego, spisany przez Mojżesza Mendelsohna.

Zbiory Biblioteki są cały czas uzupełniane i wzbogacane. Księgozbiór regularnie rozrasta się o liczne nowości polskie i zagraniczne, stanowiąc zarazem swoisty przegląd bieżącego rynku wydawniczego poświęconego tematom żydowskim.