Wybrane zbiory online

Archiwum Ringelbluma

Podziemne Archiwum Getta Warszawskiego (tzw. Archiwum Ringelbluma) — zainicjowane jesienią  1940 r. przez dr. Emanuela Ringelbluma oraz konspiracyjną organizację Oneg Szabat — jest jednym z najważniejszych świadectw o zagładzie Żydów polskich. Archiwum liczy ponad 28 tys. kart dokumentów. Duża część zgromadzonych w nim materiałów nie ma odpowiedników w innych zachowanych kolekcjach archiwalnych na świecie. Do źródeł unikatowych w tym archiwum należy zaliczyć np. zbiór relacji, kolekcję listów napływających do getta warszawskiego, opracowania przygotowane przez zespół Oneg Szabat, obszerny wybór druków konspiracyjnych z terenu getta warszawskiego, teksty utworów literackich powstałych podczas wojny, dokumenty pochodzenia prywatnego (spuścizny) itd.

W kolekcji znajdują się skany dokumentów, fotografii i sztuki, a także tomy Pełnej Edycji Archiwum Ringelbluma, przygotowanej przez dział naukowy ŻIH.

Czasopisma

Kolekcja obejmuje ponad 2,5 tysiąca tytułów prasy żydowskiej w języku polskim,  jidysz i hebrajskim. Posiadamy czasopisma traktujące zarówno o sztuce, literaturze, jak i problemach społecznych oraz politycznych. Na uwagę zasługują szczególnie czasopisma ilustrowane, które dzięki dobrze zachowanym fotografiom stanowią niezwykle ciekawą i barwną kronikę życia codziennego przed II wojną światową w Polsce i na świecie („Idisze Biłder”, „Nasz Przegląd Ilustrowany”).

Kolekcja wycinków prasowych zawiera anegdoty, historie i biografie z przedwojennej prasy jidyszowej, obrazujące bogactwo życia codziennego, społecznego i duchowego Żydów polskich.

Kwartalnik (dawniej Biuletyn)

Kwartalnik Historii Żydów (dawniej Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego) to jedno z najstarszych i najważniejszych czasopism naukowych poświęconych Historii Żydów, zawierające naukowe opracowania i artykuły dotyczące historii i kultury żydowskiej na świecie i w Polsce. W języku polskim jest publikowane nieprzerwanie od 1951 r. Zarówno najnowsze, jak i archiwalne numery Kwartalnika, są dostępne na stronie Centralnej Biblioteki Judaistycznej.

Fotografie

Fotografie znajdujące się w zbiorach portalu DELET można podzielić na kilka mniejszych kolekcji tematycznych. Stanowią one doskonale zachowane świadectwo życia codziennego w przedwojennej Polsce. Dokumentują często zwykłe, ale jakże ciekawe codzienne sytuacje, np. wakacyjne wyprawy, sport, zwyczaje, modę, życie towarzyskie.

Szklane Negatywy to przedwojenny zbiór negatywów z nieznanego zakładu fotograficznego z okolic Warszawy i Otwocka. Obejmuje około 470 negatywów zdjęć, niemal wyłącznie portrety en face, popiersia, osadzone w konwencji fotografii do dokumentów. Negatywy powstały przez pocięcie standardowych i popularnych wówczas szklanych klisz 9x12.  Fotografie są anonimowe – daty powstania, statusu społecznego i pochodzenia osób uwiecznionych na kliszach możemy się domyślać, analizując widoczne na kliszach szczegóły.

Fotografie BUND-u W zbiorach ŻIH znajdują się dwa zespoły archiwalne dotyczące działalności BUND-u: Centralny Komitet BUND do 1939 roku oraz Bund w Polsce po 1944 roku. Dużą część zdjęć stanowią z tego zdjęcia grupowe, przedstawiające członków BUNDU lub organizacji powiązanych (Cukunftu i Morgensternu), podczas obozów, wycieczek czy partyjnych zjazdów, wieców.

Julia Pirotte (1908‒2000) była żydowską fotografką i działaczką społeczną. Przekazała do zbiorów ŻIH swój zbiór około 1000 fotografii, głównie z lat 40. i 50. XX wieku, oraz archiwalia ‒ maszynopisy, dokumenty związane ze swoją działalnością zawodową i wojenną, przedruki zdjęć w prasie i książkach, zdjęcia z powstania w Marsylii (1944 r.) i niezwykle ważną dokumentację fotograficzną z pogromu kieleckiego (1946 r.). Kolekcja zdigitalizowana w latach 2019-2020 dzięki współpracy ŻIH oraz Fundacji Archeologii Fotografii.

Albumy

Stale pracujemy nad powiększeniem naszych bibliotek cyfrowych o nowe, zdigitalizowane zbiory fotografii. Albumy dostępne w CBJ i w Portalu Delet to zbiory często nigdzie wcześniej nie publikowane. Tak było też przypadku między innymi, w przypadku albumu z uroczystości czwartej rocznicy powstania w getcie warszawskim, obchodzone w 1947. Album zawiera oryginalne zdjęcia powojennej, zniszczonej Warszawy.

Berlinka

To potoczna nazwa archiwum fotograficznego, które stanowiło część zbiorów Jüdisches Museum Berlin, przedwojennego żydowskiego muzeum w Berlinie, mieszczącego się przy Oranienburger Straße 31.

Muzeum otwarto 24 stycznia 1933 roku, tydzień po przejęciu władzy przez niemiecką partię nazistowską. Instytucja stała się ważnym punktem odniesienia dla żydowskiej społeczności w niespokojnych latach 30. Działała do 10 listopada 1938 r., kiedy została ostatecznie zamknięta przez władze III Rzeszy. Przez 5 lat istnienia Muzeum cieszyło się międzynarodową sławą, dziś jednak zostało niemal całkowicie zapomniane, a jego zbiory rozproszone po całym świecie lub zniszczone. Berlinka została przekazana ŻIH w 1951 r. i jest jednym z ważniejszych zbiorów znajdujących się w posiadaniu Stowarzyszenia ŻIH i Żydowskiego Instytutu Historycznego. W kilkudziesięciu kartonowych pojemnikach przechowywane są plansze, na których umieszczono reprodukcje i fotografie, a także oryginalne dzieła artystów. Każda plansza jest też opatrzona krótkim opisem.

W ramach programu Delet postanowiliśmy przypomnieć zapomniane żydowskie dziedzictwo, digitalizując i udostępniając kolekcję Berlinka. Projekt pozwoli na zaprezentowanie tych zbiorów online uzupełnionych szerszym opisem.

Tematyczne kolekcje z „Berlinki” można znaleźć pod tym linkiem.