Aktualności

2 sierpnia 1943 r. członkom Sonderkommanda udało się wzniecić powstanie w Treblince. Sygnałem do rozpoczęcia akcji była eksplozja granatu rzuconego na barak niemieckich strażników oraz podpalenie cysterny z paliwem. Niedaleko od garażu unosił się słup ognia – wspominał więzień Treblinki, Samuel Willenberg – W szatańskim jakby tańcu płonęły niemieckie baraki. Wyschnięte gałęzie sosny wplecione w płot płonęły jak wąż, który ciągnie za sobą ognisty ogon. Cała Treblinka stanęła w płomieniach. Powstańcy uzbrojeni byli w karabiny odebrane strażnikom oraz siekiery i inne narzędzia, które do tej pory więźniowie używali do przy pracach leśnych. Podpalono część zabudowań, jednak nie udało się zniszczyć komór gazowych i przeciąć linii telefonicznej.

Z około 800 przebywających wówczas w obozie więźniów przez ogrodzenie i okalające obóz zasieki przedostało się najwyżej 300. Za uciekinierami niemal natychmiast ruszyli w pościg Niemcy i ukraińskie oddziały pomocnicze. Jedynie ok. 70 więźniom udało się zbiec i dożyć końca wojny.

W 1943 roku Niemcy, chcąc zatrzeć ślady swojej zbrodni, rozpoczęli palenie wykopywanych z masowych grobów zwłok. Obóz został zlikwidowany w listopadzie 1943 r. Rozebrano wszystkie instalacje i zabudowania, a teren zaorano i obsiano łubinem.

Szacuje się, że od 23 lipca 1942 roku, gdy do Treblinki przyjechał pierwszy transport z Żydami z getta warszawskiego, do listopada następnego roku zginęło tam ok 900 tys. ofiar [1].

Zapraszamy na uroczyste obchody 75. rocznicy buntu więźniów w obozie zagłady Treblinka II, które rozpoczną się przy pomniku głównym o godz. 11.15.

Program obchodów:

11:15 – główne uroczystości pod pomnikiem w centralnym miejscu pamięci Muzeum Walki i Męczeństwa w Treblince

12:15 – otwarcie wystawy czasowej „Szmul Zygielbojm. Milczeć nie mogę i żyć nie mogę”.

W ubiegłym roku we współpracy z artystą Michałem Bojarą stworzyliśmy na terenie obozu w Treblince symboliczną Wstęgę Pamięci z wypisanymi imionami zamordowanych w Treblince, które do tej pory udało się odnaleźć. Instalacja została stworzona w ramach projektu Księga Imion, realizowanego przez Żydowski Instytut Historyczny wraz z Fundacją „Pamięć Treblinki”. Celem projektu jest przywrócenie pamięci o setkach tysięcy bezimiennych ofiar tego największego cmentarzyska polskich Żydów. Jednym z największych pośmiertnych sukcesów nazistów jest to, że (...) umarli w zapomnieniu, nie wiemy jak się nazywali, jak wyglądały ich twarze, kim byli. To niewiarygodne. Dlatego moją obsesją jest odtworzenie imion tych, którzy zginęli. Chcemy gromadzić jak najwięcej danych – imiona i nazwiska, wiek, adresy, zawody. – podkreśla prof. Paweł Śpiewak, dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego. Od zeszłego roku udało się odnaleźć ponad 20 tys. nowych nazwisk osób zamordowanych w obozie.

Na stronie internetowej ŻIH uruchomiliśmy wirtualny spacer po obozie zagłady Treblinka II prowadzący od symbolicznej bramy obozu przez miejsca, w których kiedyś były usytuowane rampa, magazyny, komory gazowe, lazaret i ruszt.

[1] Według Dariusza Libionki liczba ofiar to minimum 780–800 tys. [„Zagłada Żydów w Generalnym Gubernatorstwie. Zarys problematyki”, Państwowe Muzeum na Majdanku, Lublin 2017.]