Aktualności

Ostatnio do Działu Dokumentacji zgłosiła się pani Pnina Gutman z prośbą o pomoc w identyfikacji zdjęcia wykonanego podczas II wojny światowej w Warszawie. Na zdjęciu widać małą, niespełna dwuletnią dziewczynkę, trzymaną na rękach przez kobietę, na tle jednej z warszawskich ulic, z jednej strony rząd kamienic, z drugiej park lub skwer z drzewami, w oddali jadący tramwaj z numerem 16. Zdjęcie zostało wykonane w 1943 roku.

Pani Pnina Gutman już przed laty konsultowała się z panem Janem Jagielskim kierownikiem Działu Dokumentacji w celu dokładnego umiejscowienia zdjęcia znajdującego się w jej posiadaniu. Wtedy pan Jagielski zasugerował, że zdjęcie mogło zostać zrobione na ulicy Chłodnej, w kierunku ulicy Żelaznej. Potwierdzeniem tego miał być tramwaj nr 16, który w trakcie okupacji niemieckiej jeździł ulicą Chłodną. Jednak Pani Pnina Gutman postanowiła ponownie zwrócić się do ŻIH-u, gdyż pojawiły się przypuszczenia, że zdjęcie zostało wykonane w innym miejscu, być może na ulicy Królewskiej.

Dziewczynka ze zdjęcia to Barbara Wenglinska, dzisiaj Pnina Gutman, kobieta to Charlotte Rebhun, jej ówczesna opiekunka. Dziewczynka przyszła na świat w warszawskim getcie w roku 1942. Pod koniec 1942 lub na początku 1943 roku została przeszmuglowana na aryjską stronę, gdzie zaopiekowała się nią chrześcijanka Charlotte Rebhun. Jej mąż był niemieckim Żydem, który zginął w Treblince. Charlotte ukrywała jeszcze ośmioro innych Żydów. Barbara mieszkała ze swoją przybraną rodziną, aż do wybuchu powstania warszawskiego w mieszkaniu przy ul. Krochmalnej 33. Imię Barbara było prawdopodobnie prawdziwe, nazwisko Wenglinska było fałszywe.

W wyniku działań powstańczych Barbara została oddzielona od swoich opiekunów. Charlotte ze swoją córką trafiła do obozu pracy niedaleko Częstochowy, jej syn został wysłany do Mauthausen, a Barbara została odnaleziona w pustym wagonie kolejowym w Milanówku koło Warszawy. Następnie dziewczynka trafiła do polskiej rodziny Kaczmarków pochodzącej z Sierakowa. Barbara mieszkała z małżeństwem Kaczmarków, oraz piątką ich dzieci w Żyrardowie aż do marca 1948 roku.

Kaczmarkowie chcieli zaadoptować Barbarę, jednak dziewczynka została umieszczona w sierocińcu dla dzieci żydowskich w Otwocku niedaleko Warszawy. W październiku 1948 roku Barbara została adoptowana przez żydowską rodzinę o nazwisku Himel i razem z nimi wyjechała do Izraela.

Do roku 1996 Pnina wiedziała bardzo niewiele o swojej przeszłości. Dopiero wtedy zaczęła odkrywać swoją historię. Był to możliwe m.in. dzięki pomocy i zaangażowaniu Yale’a Reisnera z Działu Genealogii Żydowskiego Instytutu Historycznego, który to nawiązał kontakt z rodziną Kaczmarków. Po wielu latach Pnina odnalazła i spotkała się z rodziną Kaczmarków w Polsce oraz z dziećmi Charlotty w Niemczech. Obydwie rodziny zostały odznaczone medalem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata” za uratowanie żydowskiej dziewczynki. Jednak Pnina ciągle nie zna imion swoich biologicznych rodziców.

Pnina Gutman nadal poszukuje wiadomości, które mogą przybliżyć ją do poznania tożsamości jej rodziców. Każda najmniejsza nawet informacja może okazać się kluczowa. Na prośbę pani Gutman Jan Jagielski postanowił ponownie zidentyfikować zdjęcie. Po weryfikacji zdjęć ulicy Chłodnej i Królewskiej znajdujących się w zbiorach ŻIH-u oraz innych źródłach pan Jagielski ustali, że zdjęcie na którym znajduje się mała Barbara wraz z Charlottą zostało wykonane na ulicy Królewskiej. Kluczowe okazało się zdjęcie z roku 1910 pochodzące z książki „Warszawa na dawnej fotografii” wydanej w roku 1960 na którym widać zabudowania ulicy Królewskiej takie jak na zdjęciu z 1943 roku. Także widniejący na zdjęciu tramwaj nr 16 potwierdza lokalizację, bowiem od końca 1941 roku tramwaj z tym numerem przejeżdżał także przez ulicę Królewską.

Historią życia pani Pniny Gutman zajmują się eksperci z wielu krajów, a ona sama nie zaprzestaje poszukiwań.

(Historia życia Pniny Gutman została opisana na podstawie artykułów z prasy zagranicznej w języku angielskim i hebrajskim przesłanych przez nią do Działu Dokumentacji Zabytków ŻIH.)