Aktualności

Badania nad stosunkami polsko-żydowskimi bardzo się rozwinęły w ostatnich trzydziestu latach, jednak zazwyczaj dotyczą one wybranej epoki, miejsca lub instytucji. W przewidywanym projekcie każdy z tomów serii wydawniczej będzie poświęcony jednemu tematowi bądź środowisku na przestrzeni dziejów. Pozwoli to na prześledzenie zmian we wzajemnych kontaktach i szersze spojrzenie na problematykę, nie tylko z punktu widzenia konfliktów i różnic, ale także współdziałania i przenikania się środowisk. Chcielibyśmy pokazać nie tylko to, co dzieliło, ale także to, co łączyło mieszkańców ziem polskich — od stu lat obywateli Polski, niezależnie od ich wyznania czy narodowości.

Nie będziemy też unikali pisania o problemach – o tym, co zmieniło się w stosunkach polsko-żydowskich po 1918 roku. Projekt nie ogranicza się do czasów współczesnych, sięga także do lat wcześniejszych – I Rzeczypospolitej i lat zaborów. Jego celem jest pokazanie wielokulturowości Rzeczypospolitej na przykładzie współżycia środowisk polskich i żydowskich oraz podjęcie próby odpowiedzi na pytania: czy, gdzie i kiedy tworzyła się wspólnota obywateli ponad podziałami, jak kształtowała się tożsamość obywatelska, kultura i poczucie odpowiedzialności za kraj.

Projekt jest z założenia interdyscyplinarny. Obok historyków biorą w nim udział również socjologowie, antropolodzy, psychologowie, kulturoznawcy, historycy sztuki, poloniści i judaiści. Zaprosiliśmy badaczy z różnych ośrodków, tak, aby obok wizji największych ośrodków badawczych reprezentowany był również punkt widzenia działaczy społecznych i dziennikarzy z prowincji i małych miast zainteresowanych historią lokalną. W projekt włączeni zostali zarówno uznani samodzielni pracownicy naukowi, jak i młodzi doktorzy i doktoranci.

Jego zwieńczeniem będzie opracowanie jednej monografii i kilku tomów tematycznych poświęconych m.in. środowiskom lokalnym, zawodowym, kulturze i polityce, stosunkom polsko-żydowskim wśród dzieci i młodzieży oraz czasom Zagłady. Przewidywane jest także wydawnictwo źródłowe: wybór dokumentów, relacji Ocalałych (o kontaktach ze stroną polską) znajdujących się w zbiorach ŻIH w kolekcji „Świadectwa Zagłady” zebranych przez Centralną Żydowską Komisję Historyczną w latach 1944–47. Są to niezwykle cenne, niepublikowane dokumenty. W wyniku prac zespołu zostaną również wydane dwa tomy o miejscach pamięci: synagogach, mykwach, cmentarzach — ich miejscu we współczesnym społeczeństwie polskim, metodach upamiętniania i renowacji, świadomości społeczności lokalnych, a także o terenach byłych obozów i gett.

Współpracownicy będą spotykać się na regularnie zorganizowanych w ŻIH konferencjach. Najbliższa odbędzie się w dniach 20–22 listopada 2019 roku w Żydowskim Instytucie Historycznym im. Emanuela Ringelbluma przy ul. Tłomackie 3/5 w Warszawie.

Partnerzy projektu:

Instytut Judaistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego

Zakład Historii Społecznej XIX i XX wieku IH PAN

Prof. Anna Landau-Czajka — socjolożka i historyczka, profesor Wydziału Nauk Społecznych SGGW. Zajmuje się historią społeczną, historią stosunków polsko-żydowskich i historią kobiet. Jest autorką wielu artykułów i podręczników szkolnych oraz pięciu monografii: W jednym stali domu. Koncepcje rozwiązania kwestii żydowskiej w publicystyce polskiej lat 1933–1939 (1998), Co Alicja odkrywa po własnej stronie lustra. Życie codzienne, społeczeństwo, władza w podręcznikach dla dzieci najmłodszych 1785–2000 (2002), Syn będzie Lech... Asymilacja Żydów w Polsce międzywojennej (2006), Polska to nie oni. Polska i Polacy w polskojęzycznej prasie żydowskiej II Rzeczypospolitej (2015), Wielki „Mały Przegląd” (2018). Książka Syn będzie Lech... Asymilacja Żydów w Polsce międzywojennej otrzymała nagrodę Klio w 2007 r.