W wystąpieniu zostaną przedstawione procesy budowania oraz działalność wybranych żydowskich organizacji artystycznych w Polsce w pierwszych latach po zakończeniu II wojny światowej. Analizie poddane zostanie funkcjonowanie Żydowskiego Towarzystwa Krzewienia Sztuk Pięknych oraz Spółdzielni Pracy Art. Mal. “Sztuka” z siedzibą w Łodzi.
Szczególna uwaga zostanie poświęcona działalności Józefa Sandla oraz Ernestyny Podhorizer Sandel, którzy odegrali kluczową rolę w tworzeniu przestrzeni dla wspólnoty artystycznej i upamiętnianiu sztuki żydowskiej w powojennej Polsce. W ramach analizy zaprezentowane zostaną wybrane projekty artystyczne realizowane w latach 1946-1949, w tym organizowane konkursy, wystawy oraz inne inicjatywy mające na celu rozwój sztuki żydowskiej. Omówione zostaną również kwestie związane z finansowaniem tych działań, ich programem ideologicznym oraz konfliktami wewnętrznymi, które pojawiały się w obrębie tych środowisk. Celem wystąpienia jest ukazanie nie tylko roli tych organizacji w ocaleniu i rozwoju żydowskiej kultury artystycznej, ale także ich wpływu na kształtowanie powojennego środowiska artystycznego w Polsce.
Marta Kapełuś - historyczka sztuki, kuratorka wystaw. Obecnie pełni funkcję Zastępcy Kierownika Działu Sztuki w Żydowskim Instytucie Historycznym im. Emanuela Ringelbluma. Jest doktorantką w Instytucie Historii im. Tadeusza Manteuffela Polskiej Akademii Nauk, gdzie pod kierunkiem prof. Anny Landau-Czajki pisze rozprawę zatytułowaną „Ocalić „sztukę żydowską”: Działalność Ernestyny i Józefa Sandel oraz powojennego Żydowskiego Towarzystwa Krzewienia Sztuk Pięknych (1946-1949)”. Jest współautorką książki "Pomniki Oporu. Źródła artystyczne do studiów nad pamięcią o powstaniu o getcie warszawskim 1943-1956” (2023).
____
Na fotografii: Józef i Ernestyna Sandlowie.