Wydarzenia

Wydarzenie na Facebooku

Kalonimus Kalman Szapiro był wybitnym rabinem i pedagogiem, cadykiem Piaseczna, który podczas II wojny światowej mieszkał i nauczał w warszawskim getcie. W cotygodniowych kazaniach głoszonych uczniom szukał wyjaśnienia i sensu nieszczęść dotykających społeczność żydowską, rozwijał koncepcję Boga i teologię cierpienia.

Kazania rabina Szapiry zachowały się w Archiwum Ringelbluma. Wraz z nimi ocalały inne pisma – podręczniki dla uczniów jesziw, wprowadzające adeptów w myśl i duchowość chasydzką, a także zapiski prowadzone w latach 20. Materiały te ukazały się w tomach 25 i 25a pełnej edycji Archiwum Ringelbluma.

Wydarzenie będzie wyjątkową okazją do zobaczenia oryginałów pism Kalonimusa Kalmana Szapiry, na co dzień przechowywanych w magazynie zbiorów specjalnych ŻIH – a także do spotkania z tłumaczkami tych materiałów: Martą Dudzik-Rudkowską i Reginą Gromacką, które opowiedzą o swojej pracy nad tym wyjątkowym zbiorem. Spotkanie poprowadzi Marta Janczewska z Działu Naukowego ŻIH.

Spotkanie odbędzie się 16 września o godz. 18:00 w Żydowskim Instytucie Historycznym i nie będzie nagrywane.

_____

Marta Dudzik-Rudkowska jest tłumaczką i badaczką w zakresie studiów żydowskich. Posiada tytuł magistry hebraistyki i anglistyki, a obecnie jest doktorantką na Uniwersytecie w Hajfie oraz adiunktką na Uniwersytecie Warszawskim. W swoich badaniach skupia się na edukacji i rozwoju myśli chasydzkiej w międzywojennej Polsce. Jest stypendystką Haifa Interdisciplinary Unit for Polish Studies, należy też do Inter-University Academic Partnership in Russian and Eastern-European Studies. Autorka m.in. In the Shadow of the Pyramids: The Motifs of Exodus and Moses’ Leadership in the Wartime Writings of Kalonimus Kalman Shapiro, the Piaseczner Rebbe („The Polish Review 68”, nr 1, 2023).

Regina Gromacka – hebraistka, językoznawczyni, nauczycielka języka hebrajskiego, tłumaczka i redaktorka. Pracuje jako wykładowczyni w Centrum Badania i Nauczania Dziejów Żydów w Polsce im. M. Anielewicza (UW) oraz w Centrum Kultury Jidysz. Interesuje się współczesnym językiem hebrajskim, językami semickimi oraz dziedzictwem żydowskim. Redaktorka tekstów naukowych, współpracująca w ramach różnorodnych projektów o tematyce żydowskiej m.in. z ŻIH, Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, MNW.  Tłumaczka z języków hebrajskiego, francuskiego i angielskiego, członkini Stowarzyszenia Tłumaczy Literatury. Autorka kilkudziesięciu przekładów, m.in.: David Grossman, Księga gramatyki intymnej (2015); Po wojnie, z pomocą bożą, już niebawem… Pisma Kopla i Mirki Piżyców o życiu w getcie i okupowanej Warszawie (2017). 

Marta Janczewska – pracuje w dziale naukowym Żydowskiego Instytutu Historycznego. Jest autorką wielu publikacji z zakresu zagłady Żydów, edytorką dokumentów z epoki. W 2019 roku ukazała się książka Archiwum Ringelbluma. Antologia w opracowaniu jej i prof. Jacka Leociaka. Rok później – Trzeci front. O wojnie wielkich Niemiec z Żydami Warszawy, czyli wspomnienia Stefana Szpigelmana – urzędnika warszawskiej Rady Żydowskiej, męża Adiny Blady-Szwajger – w jej opracowaniu.

_____

18 września 1946 roku z piwnicy zniszczonego domu przy ulicy Nowolipki 68 wydobyto metalowe skrzynki, które zawierały pierwszą część Podziemnego Archiwum Getta Warszawy, wyjątkowego zbioru świadectw, dokumentów, dzieł sztuki i fotografii z warszawskiej „dzielnicy zamkniętej”, nazywanego na cześć jego inicjatora Archiwum Ringelbluma. Chcemy uczcić 78. rocznicę tego wydarzenia tygodniem pełnym spotkań, spacerów i oprowadzań poświęconych Emanuelowi Ringelblumowi i grupie Oneg Szabat.

_____

Wydarzenie towarzyszy Marszowi Pamięci 2024. W 82. rocznicę rozpoczęcia wielkiej akcji likwidacyjnej chcemy zwrócić uwagę na kwestię życia religijnego w getcie. Przybliżamy szczególną formę oporu cywilnego, jakim było przestrzeganie zasad judaizmu w nieludzkich warunkach getta.

O sytuacji religijnych Żydów w getcie warszawskim, a przede wszystkim o roli i znaczeniu ich przywódców duchowych, opowiadamy przez pryzmat pięciu rabinów: Kalonimusa Kalmana Szapiry, Szymona Huberbanda, Szymszona Sztokhamera, Menachema Ziemby i Josefa Lejnba Gelerntera. Każdy z nich wypełniał swoją misję inaczej, wszyscy jednak robili, co mogli, by pomóc swoim społecznościom – jednocześnie próbując znaleźć odpowiedź na pytanie o sens cierpienia i obecność Boga w tak okrutnym świecie.

Przyglądamy się różnym formom życia religijnego, organizowaniu pomocy społecznej dla ortodoksyjnych Żydów, nauczaniu w konspiracyjnych jesziwach oraz wygłaszanym przez rabinów kazaniom, które w najtrudniejszych chwilach dodawały sił. Skupiamy się nie tylko na religii jako zestawie praktyk i rytuałów, ale także jako na idei łączącej wielu mieszkańców getta.

Marszowi Pamięci towarzyszy rzeźba stworzona we współpracy z HOS Gallery instalacja artystyczna autorstwa Norberta Delmana, która do 21 września pozostaje w przestrzeni miejskiej, upamiętniając cały okres trwania wielkiej akcji likwidacyjnej.

Program wydarzeń towarzyszących