Wydarzenia

Wydarzenie na Facebooku

Wybór prezentowanych na tej płycie utworów nie jest przypadkowy. Część z nich powstała w gettach i obozach utworzonych przez Niemców na ziemiach polskich, okupowanych i wcielonych do III Rzeszy. To autentyczne świadectwa życia i zagłady Żydów podczas Holokaustu. W porównaniu do zachowanych dokumentów i relacji z tego okresu są czymś więcej niż tylko suchym przekazem faktograficznym. Przemawiają do wyobraźni i uczuć, wyrażając to, co daje się ująć nie w słowach, lecz w muzyce: emocje i nastroje. Ich śpiewność, rym i rytm, ułatwiały zapamiętanie treści oraz jej zwięzły przekaz, co w warunkach terroru i strachu, w jakich żyli autorzy, miało istotne znaczenie. Opowiadają o smutku, tęsknocie i cierpieniu, a także o innych, nawet najbardziej skrywanych i stłumionych uczuciach bądź pragnieniach.

Pomiędzy śpiewającymi te piosenki, a śpiewano niemal wszędzie, powstawała więź pozwalająca przetrwać najgorsze chwile i zachować człowieczeństwo. „Naziści mogli nam zabrać wszystko, nie byli jednak w stanie odebrać nam śpiewania. To pozostawało naszą jedyną ludzką ekspresją” – wspomina ocalała z getta łódzkiego Miriam Harel.

Pieśń miała potężną moc także dla tych Żydów, którzy ze śpiewem na ustach szli na śmierć w miejscach masowej kaźni, jak obozy koncentracyjne i ośrodki zagłady. Była dla nich ostatnim pożegnaniem, modlitwą o pomoc lub wezwaniem do buntu i zemsty.

Dziś pieśni śpiewane w gettach i obozach są echem nieistniejącego w Polsce żydowskiego świata, który został zgładzony. Ich słowa powinny być dla nas, jak to ujął ocalały z Holokaustu Hilel Seidman, wołaniem zza grobu, testamentem i otwartą raną.

dr Agnieszka Żółkiewska (ŻIH)

Spotkanie odbędzie się 16 maja 2024 r. o godzinie 18:00 w Żydowskim Instytucie Historycznym i będzie transmitowane na Facebooku ŻIH.

_____

Anna Hajduk-Rynkowicz – pianistka, absolwentka Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina. Do 2018 roku studiowała podyplomowo w Schola Cantorum w Paryżu, w mistrzowskiej klasie fortepianu prof. Maurizio Morettiego. W 2018 roku ukończyła także z wyróżnieniem dyrygenturę chóralną na UMFC. Uczestniczka m.in. I Międzynarodowego Konkursu Chopinowskiego na Instrumentach Historycznych w Warszawie w 2018. Występowała jako solistka m.in. z Polską Orkiestrą Sinfonia Iuventus na koncercie kompozytorskim w Studiu Koncertowym S1 Polskiego Radia. Jako solistka i kameralistka współpracuje z Filharmonią Narodową w Warszawie. W 2018 roku nagrała wraz z Anną Riveiro płytę „Ahavat Olam. Miłość wieczna”, na której znalazły się jej fortepianowe aranżacje pieśni hebrajskich na Wielkie Święta żydowskie.

Maria Hulist (pseudonim artystyczny Maria Michoń) – karierę artystyczną rozpoczęła jako skrzypaczka. Ukończyła Uniwersytet Fryderyka Chopina w Warszawie otrzymując dyplom magistra sztuki – specjalność gra na skrzypcach w 2013 r. W  roku 2017 otrzymała również tytuł magistra sztuki w Akademii Jana Długosza w Częstochowie (specjalność malarstwo sztalugowe). W 2020 roku otrzymała dyplom na Uniwersytecie Humanistyczno-Przyrodniczym im. Jana Długosza w Częstochowie w pracowni malarstwa architektonicznego. Była członkinią stowarzyszenia „Szir Awiw”, w ramach którego prowadziłą w latach 2017–2021 zespół wokalny o tej samej nazwie. Od 2023 roku jest animatorką kultury i specjalistką ds. edukacji wizualnej w Ośrodku Kultury Ochoty w Warszawie. Prowadzi autorskie warsztaty z malarstwa i technologii malarstwa dla osób dorosłych i młodzieży w Magazynie Sztuk Pracowni Ośrodka Kultury Ochoty. Obecnie jest doktorantką w Szkole Doktorskiej Uniwersytetu Jana Długoszaw Częstochowie.

dr Agnieszka Żółkiewska – pracowniczka naukowa Żydowskiego Instytutu Historycznego im. Emanuela Ringelbluma w Warszawie, historyczka literatury, tłumaczka z języka jidysz. Laureatka stypendium Fundacji Kościuszkowskiej (2001/2002) na badania w YIVO Institute for Jewish Research w Nowym Jorku oraz stypendium Fundacji na rzecz Nauki Polskiej dla młodych naukowców (2007). Uczestniczyła jako tłumaczka i redaktorka w projekcie pełnej edycji dokumentów Podziemnego Archiwum Getta Warszawskiego. Opublikowała m.in. „Słowa pośród nocy. Poetyckie dokumenty Holokaustu" (2012), „Sejfer Nifles Hoze. Księga cudów Widzącego" (2015, współautor Jan Doktór), „Icchok Lejbusz Perec, Dusza. Legendy, bajki i opowiadania" (2015, współautor Monika Szabłowska-Zaremba), „Archiwum Ringelbluma. Utwory literackie z getta warszawskiego" (2017; współautor Marek Tuszewicki).

dr Agnieszka Jeż – absolwentka muzykologii oraz studiów podyplomowych w zakresie Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej na Uniwersytecie Warszawskim; w 2023 roku obroniła z wyróżnieniem pracę doktorską na Wydziale Nauk o Kulturze i Sztuce UW na temat muzyki i tańca w młodzieżowych ruchach syjonistycznych w międzywojennej Polsce. W 2020 roku była stypendystką Uniwersytetu w Tel Awiwie. Jest autorką prac z zakresu muzyki i kultury muzycznej Żydów w Polsce w II RP oraz różnych zagadnień związanych z tańcem (biodanza, tradycyjny taniec grecki). Członkini Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, Polskiego Seminarium Etnomuzykologicznego, Polskiego Forum Choreologicznego oraz European Seminar in Ethnomusicology.

Aleksandar Ćirlić – antropolog kultury, jej menadżerem i muralista. Pracę dyplomową na warszawskim kulturoznawstwie pisał o płytach winylowych (W poszukiwaniu bliskości z muzyką. Płyta winylowa jako „przedmiot, który nas tworzy”). Obecnie współtworzy Elektrę – Czytelnię Słów i Dźwięków przy Mazowieckim Instytucie Kultury. Buduje płytotekę czytelni, też naukowej.