Wydarzenia

18 stycznia 1943 r. Niemcy wznowili deportacje z getta warszawskiego do Treblinki. Ku swojemu zdumieniu natrafili wówczas na zbrojną odpowiedź ze strony żydowskich bojowniczek i bojowników z utworzonej pod koniec lipca 1942 r. Żydowskiej Organizacji Bojowej (ŻOB). Była to pierwsza bezpośrednia konfrontacja, trzy miesiące przed wybuchem powstania, w literaturze przedmiotu często określana mianem samoobrony lub akcji styczniowej.
Bezpośrednim skutkiem stało się przerwanie akcji likwidacyjnej i odłożenie jej w czasie – z 60-70 tys. Żydów pozostałych przy życiu w okrojonych po Wielkiej Akcji granicach getta w dniach 18-22 stycznia 1943 r. deportowanych zostało ok. 5 tys., 1200 zginęło na miejscu. Warszawscy Żydzi zasygnalizowali swoją determinację i wolę oporu.

Psychologiczny efekt tych kilku dni następująco opisała biorąca udział w walkach Cywia Lubetkin: „Przez kilka dni byliśmy szczęśliwi. Widzieliśmy na własne oczy uciekających w popłochu Niemców. Żołnierze, którzy podbili świat, uciekają przed żydowskim chłopakiem uzbrojonym tylko w rewolwer czy granat. Nie chcieliśmy daleko za nimi pędzić, gdyż na ulicy było wielu esesmanów i uzbrojonych Ukraińców. Mordercy znikli. Zostaliśmy sami” (za: „Zagłada i Powstanie”, tłum. M. Krych, Warszawa 1999, s. 91).

W spacerze, który rozpocznie się od Pomnika Bojowników Getta a zakończy pod Murem-Pomnikiem Umschlagplatz szczególny akcent położony zostanie na to wydarzenie. Zatrzymamy się przy m.in. upamiętnieniach stojącego na czele walk w styczniu i kwietniu 1943 r. Mordechaja Anielewicza oraz innych postaci, którzy wykazali się różną, nie tylko zbrojną, formą oporu wobec okupanta (Emanuel Ringelblum, Szmul Zygielbojm czy Janusz Korczak i Stefania Wilczyńska). Wspomnimy również członkinie i członków tajnej grupy Oneg Szabat, którzy stracili wówczas życie (Gustawę Jarecką, Pereca Opoczyńskiego, Icchaka Gitermana, Abrahama Lewina, Chaskiela Wilczyńskiego).

_____
Oprowadza: Szymon Pietrzykowski, Dział Edukacji ŻIH

Miejsce zbiórki: Pomnik Bohaterów Getta przy Muzeum Polin

Zapisy: na spacer obowiązują zapisy mailowe pod adresem rezerwacja@jhi.pl W tytule prosimy wpisywać „Spacer 21 stycznia”.

W mailu prosimy o podanie numeru telefonu, który ułatwi nam kontakt w razie nagłej zmiany pogody, która uniemożliwiłaby realizację spaceru.