Wydarzenia

Wydarzenie na Facebooku

„Na tym polega różnica, że płacz i udręka, którą człowiek znosi samotnie i osobno, cierpiąc z powodu swojej niedoli, mogą go przytłoczyć i złamać tak dalece, że nic nie jest w stanie uczynić, natomiast płacz i łzy przelewane razem ze Świętym Błogosławionym podtrzymują go na duchu, albowiem płacze, ale zbiera siły, jest rozbity, ale nabiera otuchy do nauki i do służby Panu”.
(Kalonimus, 14 marca 1942, getto warszawskie; w: Archiwum Ringelbluma, tom 25a, s. 278, przeł. Regina Gromacka)

Tegoroczny Marsz Pamięci poświęcony rabinom getta warszawskiego skłania nas do podjęcia tematu wiary i jej miejsca dla człowieka w sytuacji skrajnie kryzysowej. Punktem wyjścia dla rozmowy będzie getto warszawskie i jego mieszkańcy, nie zatrzymamy się jednak na przeszłości. Spotkanie będzie również okazją do rozmowy o współczesnych wyzwaniach związanych z wiarą. Jak dzisiaj przejawia się i zmienia podejście do duchowości w momentach traumatycznych? Czy zwracamy się ku religii, szukając w niej ukojenia i sensu, czy może doświadczamy kryzysu wiary?

Nasi prelegenci – Małgorzata Wosińska i Piotr Paziński – podejmą te tematy, łącząc doświadczenia historyczne z teraźniejszymi obserwacjami. Spotkanie poprowadzi Marta Janczewska z Działu Naukowego ŻIH. Rozmowa otworzy kolejną edycję cyklu „Czwartek na Tłomackiem”, który wraca po wakacyjnej przerwie.

Spotkanie odbędzie się 5 września 2024 r. o godzinie 18:00 w Żydowskim Instytucie Historycznym i będzie transmitowane na Facebooku ŻIH.

Piotr Paziński – pisarz, tłumacz, redaktor i badacz związany z Uniwersytetem Muri im. Franza Kafki. Zajmuje się tematyką żydowską w literaturze, filozofią i judaizmem. Autor m.in. książek Labirynt i drzewo (2005), Atrapy stworzenia (2020), Przebierańcy w nicości (2023), a także antologii polskiej noweli grozy Opowieści niesamowite z języka polskiego (2021). Tłumaczył m.in. Amosa Oza, Szmuela Josefa Agnona i Fanię Oz-Salzberger. W latach 2000-2019 był redaktorem naczelnym pisma „Midrasz”.

Dr Małgorzata Wosińska – antropolożka ludobójstwa, psychotraumatolożka. Wykładowczyni na Uniwersytecie Warszawskim. Trenerka i superwizorka prowadząca praktykę prywatną dla pozarządowych organizacji pomocy humanitarnej (m.in. FDDS-UNICEF, Blue DOT HUB-UNHCR) oraz dla instytucji rządowych zajmujących się pracą analityczną nad problematyką wojny i terroryzmu. W latach 2009–2016 pracowała na terenie Rwandy, Burundi, Ugandy i Demokratycznej Republiki Konga jako ekspertka w zakresie przeciwdziałania PTSD dla instytucji prewencyjnych. Zajmuje się m.in. dyskursem postkolonialnym i dekolonialnym w studiach nad Zagładą Żydów i porównawczych studiach nad ludobójstwami. Autorka ponad 35 publikacji naukowych, m.in.: „Trauma doświadczenie (z) ciała. Dekolonizacja dyskursu na przykładzie Rwandy”, w: Etnografia. Praktyki. Teorie, Doświadczenia (2023), „Upamiętnianie szczątków ludzkich jako strategia emancypacyjna. Ludobójstwo w Rwandzie a Holokaust”, w: Ekshumacje polityczne – teoria i praktyka. Antologia tekstów (2023).

Marta Janczewska – pracuje w dziale naukowym Żydowskiego Instytutu Historycznego. Jest autorką wielu publikacji z zakresu zagłady Żydów, edytorką dokumentów z epoki. W 2019 roku ukazała się książka Archiwum Ringelbluma. Antologia w opracowaniu jej i prof. Jacka Leociaka. Rok później – Trzeci front. O wojnie wielkich Niemiec z Żydami Warszawy, czyli wspomnienia Stefana Szpigelmana – urzędnika warszawskiej Rady Żydowskiej, męża Adiny Blady-Szwajger – w jej opracowaniu.

____

Wydarzenie towarzyszy Marszowi Pamięci 2024. W 82. rocznicę rozpoczęcia wielkiej akcji likwidacyjnej chcemy zwrócić uwagę na kwestię życia religijnego w getcie. Przybliżamy szczególną formę oporu cywilnego, jakim było przestrzeganie zasad judaizmu w nieludzkich warunkach getta.

O sytuacji religijnych Żydów w getcie warszawskim, a przede wszystkim o roli i znaczeniu ich przywódców duchowych, opowiadamy przez pryzmat pięciu rabinów: Kalonimusa Kalmana Szapiry, Szymona Huberbanda, Szymszona Sztokhamera, Menachema Ziemby i Josefa Lejnba Gelerntera. Każdy z nich wypełniał swoją misję inaczej, wszyscy jednak robili, co mogli, by pomóc swoim społecznościom – jednocześnie próbując znaleźć odpowiedź na pytanie o sens cierpienia i obecność Boga w tak okrutnym świecie.

Przyglądamy się różnym formom życia religijnego, organizowaniu pomocy społecznej dla ortodoksyjnych Żydów, nauczaniu w konspiracyjnych jesziwach oraz wygłaszanym przez rabinów kazaniom, które w najtrudniejszych chwilach dodawały sił. Skupiamy się nie tylko na religii jako zestawie praktyk i rytuałów, ale także jako na idei łączącej wielu mieszkańców getta.

Marszowi Pamięci towarzyszy rzeźba stworzona we współpracy z HOS Gallery instalacja artystyczna autorstwa Norberta Delmana, która do 21 września pozostaje w przestrzeni miejskiej, upamiętniając cały okres trwania wielkiej akcji likwidacyjnej.

Program wydarzeń towarzyszących