Wystawy

Zobacz wydarzenie na Facebooku

Przywołujemy postać Gaona Wileńskiego ze względu na jego zasługi dla studiów nad Talmudem oraz z okazji 300. rocznicy urodzin, obchodzonej w 2020 r. Wielki uczony jest przykładem na trwałość związków polsko-litewskich oraz dowodem autorytetu, jakim cieszyli się przedstawiciele społeczności żydowskiej zamieszkującej Rzeczpospolitą. Jego metodologia i podejście do źródeł biblijnych wywarły duży wpływ na nauczanie judaizmu w XIX i XX wieku. Po dziś dzień stosuje się metody studiów nad Torą i jej komentarzami, które opracował Gaon Wileński. To dzięki jego działalności pojawiły się dwie ważne koncepcje – jesziwa jako wyższa uczelnia religijna oraz Talmud w układzie, w którym jest także współcześnie studiowany. 

„Jego mądrość przewyższyła mądrość kilku wcześniejszych pokoleń” – pisali synowie Gaona, podkreślając, że przez stulecia „nie było nikogo podobnego”. „Jego poziom duchowej inspiracji, pobożności, roztropności i praca nad dotarciem do najgłębszych aspektów i dalekosiężnej znajomości całej Tory będącej obecnie w naszym posiadaniu są niepojęte… Gaon Wileński koryguje ustalenia Szulchan Aruch [podstawowego kodeksu prawa żydowskiego] w setkach miejsc” – napisał rabin Jeszajahu Karelitz. 

Jako wyjątkowy mędrzec, Gaon poznał całą literaturę rabiniczną opublikowaną do swojego czasu. Chociaż pozostawał postacią tajemniczą i za życia nie opublikował pism, uczniowie, którzy po jego śmierci wydrukowali jego komentarze do Talmudu, twierdzili, że był źródłem wiedzy dosłownie jak „bijące źródło żywej wody”.  

Wystawa w Żydowskim Instytucie Historycznym będzie opowieścią o „geniuszu z Wilna” i jego czasach: podejmowanych przez Gaona próbach stworzenia nowego wzorca pobożności, zażartych dysputach między chasydami a misnagdami, oskarżeniach o mesjańską herezję, pisaniu komentarzy do Talmudu i kabały – księgi żydowskiego mistycyzmu, postawieniu podwalin pod nowoczesne religijne szkolnictwo żydowskie.

Kim był Gaon z Wilna? Czytaj więcej

Wystawie towarzyszy bogaty program wydarzeń towarzyszących. Zapraszamy między innymi na spotkania online o kabale, legendach o Gaonie, czy żydowskim Wilnie, a także na bezpłatne oprowadzania po wystawie w wybrane wtorki i niedziele. Po raz pierwszy zaprosimy także do niedostępnych dla zwiedzających przestrzeni Żydowskiego Instytutu Historycznego: pracowni digitalizacji, konserwacji i Biblioteki, gdzie będzie można poznać kulisy pracy muzealników i muzealniczek.   

Wystawa: Ukryte oblicze. Gaon z Wilna  

Termin: 22.10.2021-28.04.2022 

Organizator: Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma

Kuratorzy: Marta Kapełuś we współpracy z zespołem naukowym  

Zespół naukowy: dr Magdalena Bendowska, dr hab. Jan Doktór, dr hab. Anna Michałowska-Mycielska, dr Larisa Lempertienė, prof. Jurgita Verbickienė  

Teksty na wystawie: dr Magdalena Bendowska, dr hab. Jan Doktór, dyr. Monika Krawczyk, dr hab. Anna Michałowska-Mycielska

Współpraca: Jakub Bendkowski, Franciszek Bojańczyk, Michał Krasicki, dyr. Monika Krawczyk 

Projekt aranżacji: Aneta Faner 

Opracowanie graficzne: Bartosz Tymosiewicz  

Redakcja: Przemysław Batorski, Marta Wojas   

Tłumaczenie: Zofia Sochańska 

Korekta angielska: Natalia Kłopotek 

Opieka konserwatorska: Violetta Bachur  

Podziękowania: Krzysztof Czajka-Kalinowski, Anna Duńczyk-Szulc, Agnieszka Kajczyk, Alicja Kościan, Grzegorz Kwolek, Ada Małczyńska, Alicja Mroczkowska,  Julia Parfiniewicz, Olga Pieńkowska, Jakub Pobocha, Aleksandra Przeździecka–Kujałowicz,  Piotr Rypson, Noam Silberberg, Małgorzata Sołtysik,  Magdalena Szyszkowska. 

Patronat honorowy: Ambasada Republiki Litewskiej w Rzeczypospolitej Polskiej

Partnerzy:

Biblioteka Narodowa

Litewska Biblioteka Narodowa im. Martynasa Mažvydasa

Społeczność Żydowska na Litwie

Muzeum Gaona w Wilnie

Litewski Instytut Kultury

Partnerzy medialni:

TVP Kultura

TVP Historia

Histmag.org

Niezłasztuka.net

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego