Aktualności

Henryk Hechtkopf, plakat "Oni walczyli za nasz honor i wolność". Drukowana wersja plakatu, który otrzymał II nagrodę (pierwszej nie przyznano) w konkursie ogłoszonym przez Centralny Komitet Żydów w Polsce z okazji piątej rocznicy powstania w getcie warszawskim. Zbiory ŻIH

Powstanie w getcie warszawskim było, jak przypominają Israel Gutman i Renata Kobylarz, jedną z największych akcji zbrojnych podczas II wojny światowej, którą zorganizowali ludzie skazani na Zagładę.

Niemal od razu okazało się ono także wydarzeniem kluczowym dla powojennej społeczności żydowskiej w Polsce. Kolejne obchody rocznic powstania angażowały wszystkie polityczne i światopoglądowe frakcje polskich Żydów, a także władze komunistyczne, które chętnie zawłaszczały niedawną przeszłość na bieżące potrzeby ideologii państwowej. Ta wielostronna walka o pamięć, trwająca od powojnia przez stalinizm po rządy Gomułki i później, przechodziła znamienne modyfikacje, które stały się już przedmiotem obszernych opracowań z zakresu historii politycznej i społecznej, słusznie włączających zmienne reprezentacje powstania w szerszą refleksję nad losami mniejszości żydowskiej w PRL.

Tymczasem w polskiej historii sztuki, która przynajmniej od dekady podejmuje wzmożone wysiłki nad przepracowaniem własnej kondycji, jako dyscypliny naukowej, wobec wojny i Zagłady Żydów, powstanie w getcie warszawskim i pamięć o nim traktowano marginalnie. Proponujemy zatem, by perspektywę polityczną i społeczno-polityczną w sposób zdecydowanie bardziej wyrazisty wzbogacić o perspektywę kulturową, obejmującą szeroko pojęte sztuki i fenomeny wizualne (lub wizualno-dźwiękowe): nie tylko filmy, które analizowano być może najczęściej, lecz także obrazy, rysunki i grafiki, fotografie, rzeźby, plakaty, afisze, znaczki i druki, słuchowiska radiowe i inne pokrewne trwałe lub efemeryczne artefakty.

Kwestiom tym poświęcimy numer tematyczny „Kwartalnika Historii Żydów”. Interesuje nas szczególnie to, jak reprezentacje wizualne pracowały w różnych rejestrach upamiętniania powstania w getcie warszawskim. Chcemy zapytać, jak – jeszcze w czasie wojny – były one używane w celu składania świadectwa przed ludzkością. Jak działały na rzecz oddolnego podtrzymywania pamięci w łonie powojennej społeczności żydowskiej? W jaki sposób cementowały wspólnotę i formowały kolektywną tożsamość? Jak zarazem były włączane w retorykę władzy i jak współtworzyły fasadowy wizerunek powstania? Jak, innymi słowy, upominały się o epistemiczną sprawiedliwość lub – przeciwnie – stawały się aktorami w skomplikowanym polu zawłaszczeń, odkształceń i starć rozbieżnych interesów w walce o pamięć wojny i Zagłady?

          Zachęcamy do nadsyłania tekstów zawierających:

• studia na temat obrazów, prac, świadectw, artefaktów dokumentujących powstanie w getcie warszawskim, powstałych zarówno w czasie wojny, jak i w pierwszych powojennych dekadach;
• badania biograficzne na temat żydowskich i nieżydowskich artystów podejmujących temat powstania w swojej twórczości;
• rozważania na temat powojennych środowisk artystycznych podtrzymujących pamięć o powstaniu poprzez sztukę, wystawy i inną działalność kulturalną;
• refleksje dotyczące statusu reprezentacji wizualnej jako świadectwa i formy upamiętnienia;
• analizy statusu szeroko rozumianego obrazu w motywowanej politycznie walce o pamięć powstania w latach 40., 50. i 60., a także później;
• refleksji metodologicznej nad kategoriami upamiętniania, pamięci, obrazu jako zapisu, świadectwa i zmaterializowanej formy komemoracji.

Powyższe pytania sygnalizują interesującą nas tematykę, lecz jej nie wyczerpują. Prosimy o zgłoszenia abstraktów (300 słów) i biogramów (100 słów) do 10 czerwca na adres: piotr.slodkowski@cybis.asp.waw.pl Informacja o wyborze abstraktów zostanie przekazana Autorom i Autorkom najpóźniej do 25 czerwca. Będziemy prosić o przesyłanie zamówionych tekstów do 1 października. Wymogi redakcyjne i informacje dla Autorów dostępne są na stronie: https://www.jhi.pl/nauka/kwartalnik-historii-zydow

„Kwartalnik Historii Żydów” stanowi kontynuację „Biuletynu Żydowskiego Instytutu Historycznego”. Czasopismo noszące tytuł „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego przy Centralnym Komitecie Żydów Polskich” ukazało się po raz pierwszy w listopadzie 1949 roku. Elektroniczna wersja „Kwartalnika” dostępna jest w CEEOL (Central and Eastern European Online Library). W 2011 r. „Kwartalnik” został wpisany na listę wyróżniających się czasopism naukowych (Master Journal List), sporządzaną rzez Thompson Institute for Scientific Information w Filadelfii (tzw. lista filadelfijska). Na ministerialnej liście czasopism punktowanych „Kwartalnik” ma obecnie 100 punktów.