Aktualności

Przedstawiona monografia Dipisi. Żydzi z Polski w obozach DP w amerykańskiej i brytyjskiej strefach okupacyjnych Niemiec jest efektem badań autorki nad doświadczeniem osobistym powojennych migracji. Opisuje ona los Żydów z Polski w powojennych Niemczech, koncentrując się przede wszystkim na ich relacji z otoczeniem: polskimi dipisami (przesiedleńcami), miejscową społecznością niemiecką, żołnierzami wojsk okupacyjnych i przedstawicielami zarządzających obozami organizacji pomocowych. 

Zagadnienie dipisów w powojennych Niemczech, zarówno żydowskich, jak i polskich, nie doczekało się do tej pory w polskiej historiografii wyczerpującego opracowania, pokazującego całą wieloaspektowość i różnorodność zjawiska. W literaturze przedmiotu wciąż dominują wspomnienia oraz prace dotyczące poszczególnych zjawisk (przede wszystkim życia politycznego polskich dipisów i tzw. polskiej strefy okupacyjnej). „Dipisi” to przeglądowa monografia przedstawiająca różne aspekty formowania się i funkcjonowania społeczności żydowskich dipisów. Porusza kwestie religijne, zarówno łączące, jak i konfliktujące żydowskich „dipisów”, spory językowe i kulturowe (przede wszystkim związane ze stosunkiem do języka i kultury polskiej), politykę, stosunek do przeszłości (w tym kontekście niezwykle istotny kontekst relacji z Polską) i przyszłości oraz wybory związane z kierunkiem emigracji.

Z badań przedstawionych w książce wyłania się obraz społeczności, która była kontynuacją przedwojennej żydowskiej społeczności w Polsce, jej członkowie wciąż tkwili w przedwojennej i wojennej sieci powiązań, ale jednocześnie stawała się czymś zupełnie nowym – grupą odrzucającą stary kraj i budującą nową tożsamość, tożsamość Szerit hapleta (hebr. ocalała resztka) – ocalałych z Zagłady. W czasie kilkuletniego pobytu w Niemczech polscy Żydzi stali się Żydami z Polski i wreszcie po prostu Żydami, budującymi życie poza krajem urodzenia. Spoiwem tej społeczności było doświadczenie Zagłady i wiara w przyszłość narodu w Palestynie (niezależnie od ostatecznie wybranego kierunku emigracji). Szerit hapleta postrzegali się jako spadkobiercy sześciu milionów zamordowanych Żydów i jednocześnie jako ci, za których sprawą dokona się odrodzenie narodu, wolnego od ciężaru życia w diasporze.

Szczególnie ważnym polem badawczym są stosunki żydowskich dipisów z Polską, zarówno na szczeblu instytucjonalnym, jak i prywatnym, a więc kwestia roli migrantów dla krajów wychodźczych. Na dipisów – przedwojennych obywateli Polski – zarówno Polaków, Żydów, jak i Ukraińców, trzeba więc spojrzeć jako na integralną cześć powojennej historii Polski, nawet jeżeli, jak ci, których opisuję w książce, podjęli świadomą decyzję, żeby jej częścią już nie być.

Książka: Katarzyna Person, Dipisi. Żydzi polscy w amerykańskiej i brytyjskiej strefach okupacyjnych Niemiec, 1945–1948, Wyd. ŻIH, Warszawa 2019.

Książkę można nabyć w Księgarni na Tłomackiem.