Aktualności

fot. Grzegorz Kwolek, ŻIH

EHRI-ERIC to pierwsza ponadnarodowa organizacja skupiająca kluczowe europejskie instytucje zajmujące się dokumentacją i badaniami nad Zagładą. Polskim koordynatorem tej struktury jest Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma, który wspólnie z Centrum Badań nad Zagładą Żydów IFiS PAN oraz Centrum Badań Żydowskich na Uniwersytecie Łódzkim utworzył krajową strukturę w ramach EHRI-ERIC. Nadzór nad polskim węzłem EHRI (EHRI-PL) sprawować będzie Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Wśród celów nowoutworzonego konsorcjum należy wymienić m.in. zapewnienie szerokiego międzynarodowego dostępu do źródeł archiwalnych dotyczących Zagłady czy nawiązywanie i zacieśnianie współpracy przez badaczy i badaczki tego tematu z kraju i zagranicy, wytyczanie nowych kierunków badań i podejść metodologicznych, a także wsparcie dla osób zajmujących się badaniami Zagłady.

„Badania nad Zagładą prowadzone są na całym świecie. Wymiana poglądów i opinii pomiędzy badaczami i badaczkami z różnych ośrodków ma kluczowe znaczenie dla rozwoju tej subdyscypliny studiów żydowskich. Ważne jest to także ze względu na rozproszenie źródeł. Materiały dotyczące Zagłady – czy to oryginalne dokumenty, czy źródła wywołane (jak np. video testimonies) były zbierane zarówno w Europie, w obu Amerykach i Australii. Tylko próba dotarcia do możliwie wszystkich ważnych kolekcji archiwalnych pozwala opisać historie z czasów wojny” – mówi dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego dr Michał Trębacz.

Inauguracja polskiego węzła EHRI-PL rozpoczęła się w Żydowskim Instytucie Historycznym, gdzie spotkało się kilkudziesięcioro przedstawicielek i przedstawicieli instytucji naukowych, muzeów, ministerstw i dyplomatów z państw Europy, Izraela i Stanów Zjednoczonych, a także przedstawiciele i przedstawicielki Komisji Europejskiej i Parlamentu Europejskiego.

Goście i gościnie zwiedzili wystawę stałą i czasową ŻIH, po których oprowadziły ich dr Justyna Majewska i dr Zofia Trębacz z Działu Naukowego. Mieli też możliwość zobaczenia oryginalnych dokumentów z Archiwum Ringelbluma, na co dzień ukrytych w skarbcu ŻIH. Prezentacji towarzyszyła pasjonująca opowieść Agnieszki Reszki i Aleksandry Szarapanowskiej z Archiwum ŻIH.

Główna uroczystość inaugurująca działalność EHRI-ERIC odbyła się w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN. Wagę wydarzenia podkreśliła obecność na wydarzeniu Hanny Wróblewskiej, Ministry Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Władysława Teofila Bartoszewskiego, Sekretarza Stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych. Niderlandy – gospodarza EHRI-ERIC – reprezentował Eppo Bruin, Minister Edukacji, Kultury i Nauki. Zebrani mieli też możliwość wysłuchania niezwykle poruszających słów Krystyny Budnickiej, ocalałej z Zagłady, Honorowej Obywatelki Warszawy.

Podczas uroczystości przedstawiciele i przedstawicielki państw założycielskich EHRI–ERIC: Austrii, Chorwacji, Czech, Niderlandów, Izraela, Niemiec, Polski, Rumunii, Słowacji i Wielkiej Brytanii podpisali porozumienie o wzajemnym wsparciu badań nad Zagładą.

Wydarzenie uświetnił występ skrzypaczki Marii Sławek i pianisty Piotra Sałajczyka, którzy wykonali „Nigun” z suity Baal Szem Ernesta Blocha, a także „Dwie Pieśni bez Słów” Mieczysława Wajnberga.

Fakt ogłoszenia decyzji o powołaniu międzynarodowego konsorcjum zajmującego się Zagładą w Polsce, w Warszawie, ma znaczenie symboliczne przynajmniej z dwóch powodów. Po pierwsze, Polska jest miejscem, gdzie Zagłada się dokonała. To na jej terytorium znajdują się byłe niemieckie nazistowskie obozy zagłady Auschwitz-Birkenau czy Treblinka. Po drugie, to właśnie w Polsce podjęto już w 1944 roku proces dokumentowania i badania Zagłady. Zainicjowane tutaj prace mają fundamentalne znaczenie dla naszego rozumienia tragicznego losu Żydów i Żydówek w czasie II wojny światowej.

Wydarzenie było jednym z działań towarzyszących polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej.

Więcej na temat działalności polskiego węzła EHRI można przeczytać na stronie projektu: www.ehri.pl.