Aktualności

Katarzyna Person, Policjanci. Wizerunek Żydowskiej Służby Porządkowej w getcie

Interesująca opowieść o Żydowskiej Służbie Porządkowej w warszawskim getcie. Dowiadujemy się o okolicznościach utworzenia ŻSP i umiejscowieniu jej w strukturach niemieckich, poznajemy obowiązki: te zwykłe, policyjne (kierowanie ruchem), i te wpisane w okrutną okupacyjną rzeczywistość. Autorka opowiada o ludziach ŻSP, którzy reprezentowali różne środowiska (od lewicowych po ortodoksyjne). Wielu policjantów nie znało jidysz, dlatego organizowano dla nich kursy tego języka. Konstrukcja książki kolejno pozwala nam poznać kwestię przemocy i korupcji w ŻSP, postrzeganie tej formacji, w końcu oddaje „głos policjantom”. Wydarzenia z 1942 r. znalazły się w osobnych rozdziałach, co pozwoliło na ich szczegółowy opis. Ostatnia część, „Sądy”, dotyczy powojennych rozliczeń, ale także opinii o ŻSP różnych politycznych środowisk.

(Bożena Szaynok)

Zofia Trębacz, Nie tylko Palestyna. Polskie plany emigracyjne wobec Żydów 1935–1939, Żydowski Instytut Historyczny, Warszawa 2018

„Żydzi na Madagaskar” to nie tylko hasło z ulicznych demonstracji przedwojennej prawicy, ale też zamysł poważnie dyskutowany w wysokich kręgach rządowych II RP. Idee emigracjonizmu, których efektem miało być znaczące zmniejszenie liczby Żydów w Polsce, były jakoby cywilizowaną alternatywą dla antysemickich burd endecji i ONR. Po śmierci Marszałka w 1935 r. zyskały wpływowych rzeczników w rządzie, a zwłaszcza w MSZ. Rozważano różne terytoria, ale największą popularnością cieszył się egzotyczny Madagaskar. Powaga, z jaką spora część politycznej elity traktowała tę szkodliwą mrzonkę, czyniącą 10 proc. ludności obywatelami drugiej kategorii, wiele mówi o ówczesnym stanie umysłów. Książka Zofii Trębacz to efekt rozległych badań w archiwach polskich, francuskich i brytyjskich, dociekliwej lektury dokumentów rządowych, pamiętników i prasy (w tym żydowskiej i gazet madagaskarskich), pisana rzeczowo i spokojnie.

(Dariusz Stola)

---------------------

Rozdanie Nagród Historycznych „Polityki” odbędzie się we wtorek 7 maja 2019 r. o godz. 16.00 w siedzibie redakcji tygodnika „Polityka” przy ul. Słupeckiej 6 w Warszawie. Nagrody za książki o tematyce historycznej dotyczącej najnowszej historii Polski są przyznawane w trzech kategoriach: prace naukowe i popularnonaukowe, wydawnictwa źródłowe oraz pamiętniki, relacje, wspomnienia.

Skład jury: prof. dr hab. Włodzimierz Borodziej, prof. dr hab. Dariusz Stola, dr hab. Bożena Szaynok, red. Marian Turski (Przewodniczący), prof. Wiesław Władyka, dr hab. Marcin Zaremba.

-----------------------

Nagrody Historyczne POLITYKI to najstarsza w Polsce nagroda przyznawana publikacjom o tematyce dotyczącej najnowszej historii Polski. Po raz pierwszy Nagrody zostały przyznane 60 lat temu. Nagród nie przyznano tylko dwukrotnie – w 1965 i 1981 r. Przez ten czas POLITYKA nagrodziła aż 187 laureatów.

W skład Jury przyznającego Nagrody Historyczne wchodzą wybitni polscy historycy oraz przedstawiciele tygodnika POLITYKA, a wyróżnione prace – w ogromnej większości – weszły na trwałe do polskiej historiografii. (link do listy laureatów) W przeszłości grono jurorów zasilali profesorowie: Krystyna Kersten, Juliusz Bardach, Wojciech Wrzesiński, Jerzy Holzer, Stefan Kieniewicz, Feliks Tych, Jerzy Tomaszewski, Czesław Madajczyk, Jerzy Topolski.

Więcej informacji o nominacjach na 60-lecie nagrody