Aktualności

23 sierpnia w Żydowskim Instytucie Historycznym odbyła się ceremonia wręczenia medalu oraz dyplomu honorowego Sprawiedliwy wśród Narodów Świata przyznawanego przez instytut Yad Vashem. Wzięły w niej udział Sprawiedliwa Janina Garbień oraz Ocalała Larissa Sztorchan (obecnie Larissa Cain) wraz z rodzinami, Ambasador Izraela Anna Azari, przedstawiciele Gminy Żydowskiej w Warszawie, Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, Muzeum Getta Warszawskiego, Polskiego Towarzystwa Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata, a także organizacji społecznych i kulturalnych.

Ta praca wyszukiwania Sprawiedliwych trwa i trwać będzie, bo ciągle odnajdują się nowe ślady i dokumenty. Ale cieszę się, że to ma miejsce i jestem dumny, że w naszym Instytucie możemy mieć kontakt z tymi osobami, które wtedy zachowały się w sposób tak niezwykły, honorowy. To są — można powiedzieć — nasze anioły. Dziękuję im bardzo i tym sposobem ich uczczenia jest właśnie ten medal Sprawiedliwy wśród Narodów Świata, który jest ważnym elementem naszej pamięci i tożsamości – mówił prof. Paweł Śpiewak, dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego.

Ambasador Izraela w Polsce Anna Azari zauważyła, że niezwykłe jest to, że Sprawiedliwi są z reguły bardzo skromni i opisują swoje czyny jako coś normalnego. A to nie jest coś normalnego, to było bohaterstwo. Bo to wyjątkowe ratować kogoś z narażeniem życia swojego i bliskich i robić to czasami dla kogoś, kogo nawet wcześniej się nie znało.

Larissa Sztorchan urodziła się w 1932 r. w Sosnowcu. Podczas wojny mieszkała z rodziną w Warszawie, po 1940 r. w tzw. małym getcie. Podczas akcji likwidacyjnej we wrześniu 1942 r. zaginęła jej matka. Wujek Larissy, Marian Tenenbaum, pomógł przedostać się dziewczynce na „aryjską” stronę w grudniu 1942 r. Ukrywała się pod wieloma adresami, m.in. w mieszkaniu Kazimiery Jasik przy pl. Muranowskim 9. Kobieta i jej trzy córki otoczyły dziewczynkę opieką, obcym osobom przedstawiały jako chorą kuzynkę z Siedlec. Ks. Marceli Godlewski, proboszcz kościoła Wszystkich Świętych przy pl. Grzybowskim, wyrobił jej metrykę na nazwisko Marysia Kozłowska.

Ojciec i wujek prawdopodobnie zginęli, a Larissa po wojnie została umieszczona w żydowskim sierocińcu w Otwocku. Odnalazła ją siostra matki i razem wyjechały do Francji.

Larissa Cain podczas uroczystości ze wzruszeniem opowiadała o łączącej ją relacji z Janiną Garbień i jej rodziną, natomiast Janina Garbień opowiadała o swoich wspomnieniach związanych z przechowywaniem żydowskiej dziewczynki.

Ocalona Larissa Cain skierowała również pod adresem instytutu Yad Vashem wyrazy wdzięczności za udzielenie wyróżnienia Sprawiedliwych wśród Narodów Świata rodzinie Jasik.

-------------

Tytuł Sprawiedliwy wśród Narodów Świata przyznawany jest od 1963 r. przez Instytut Yad Vashem w Jerozolimie. Otrzymują go osoby, które w czasie II wojny światowej ratowały Żydów. Za ich ukrywanie tylko w okupowanej przez Niemców Polsce groziła kara śmierci. Do dziś tytuł ten – a co za tym idzie: medal, dyplom i nazwisko wykute na murze w Yad Vashem – otrzymało 26,9 tys. osób z różnych krajów. Wśród nich jest 6,8 tys. Polaków.