Aktualności

Pierwszego dnia pobytu w Izraelu delegacja Żydowskiego Instytutu Historycznego spotkała się się z izraelskimi nauczycielkami i edukatorami w Instytucie Polskim w Tel Awiwie, gdzie opowiadali o pracy Instytutu. Drugiego dnia analogiczne spotkanie odbyło się w Muzeum i Centrum Edukacyjnym Moreszet – Domu Świadectwa im. Mordechaja Anielewicza, gdzie pracowników i pracowniczek ŻIH wysłuchali przewodnicy i przewodniczki.

Monika Krawczyk, dyrektorka ŻIH, opowiadała o historii i misji Instytutu i o tym, dlaczego warto nas odwiedzić. Anna Dobrowolska-Balcerzak, zastępczyni kierownika Działu Projektów Kulturalnych i Komunikacji, przestawiła wybrane projekty i wydarzenia organizowane przez ŻIH, zwracając szczególną uwagę na wyzwanie, jakim jest edukacja o Zagładzie i przybliżanie tego tematu odbiorcom. O zbiorach Działu Sztuki ŻIH opowiadała Marta Kapełuś, zastępczyni kierowniczki tego działu. Małgorzata Smreczak, pełniąca obowiązki kierowniczki Działu Edukacji mówiła o materiałach z Archiwum Ringelbluma i możliwości wykorzystania ich w edukacji o Zagładzie, z kolei Krzysztof Czajka-Kalinowski, kierownik Działu Digitalizacji, przedstawił słuchaczom platformę Delet – portal, na którym prezentowane są zdigitalizowane zbiory ŻIH.

Kolejne dni obfitowały w spotkania z izraelskimi instytucjami kultury i organizacjami, z którymi wymienialiśmy się doświadczeniami i wiedzą na temat ich i naszych projektów. Nasza delegacja spotkała się z Lindsay Shapiro i Michal Weiss, zajmującymi się programami międzynarodowymi w ANU – Museum of the Jewish People. Podczas wizyty w Ganzach Kiddush Hashem w Bnej Brak – gdzie delegacja została przyjęta przez dyrektora rabina Cwi Skulskiego i dyrektorkę ds. operacyjnych Rachel Jud – dyrektorka ŻIH Monika Krawczyk wraz z pracowniczkami i pracownikami mieli okazję zobaczyć dokumenty z pokaźnego archiwum prowadzonego przez tę instytucję i wymienić się doświadczeniami na temat kolekcjonowania i udostępniania zbiorów archiwalnych.  Spotkali się tam też z ministrem edukacji Izraela, Joawem Kiszem. Delegacja odwiedziła też Muzeum Izraela w Jerozolimie, gdzie pracowniczki i pracownicy ŻIH spotkali się z kuratorem, Eldadem Shaaltielem, który oprowadził ich po wystawie i opowiedział o prowadzonych przez Muzeum programach edukacyjnych.

Druga część polsko-izraelskiego programu odbyła się w Warszawie. Od 31 lipca do 3 sierpnia gościliśmy grupę gości z Izraela, którzy reprezentowali zaprzyjaźnione instytucje, takie jak Muzeum i Centrum Edukacyjne Moreshet, Dom Bojowników Getta czy Muzeum Izraela w Jerozolimie, zajmujących się na co dzień edukacją, badaniami, organizowaniem wystaw bądź pozostałych przedsięwzięć dot. historii i kultury Żydów. Wzięli oni udział w czterodniowym seminarium wypełnionym wieloma wydarzeniami – warsztatami, spacerami tematycznymi, oprowadzaniami po wystawach. Wzięli także udział w obchodach przypadającej w tym roku okrągłej 80. rocznicy buntu więźniów obozu zagłady Treblinka II.

Pierwszy dzień seminarium rozpoczął się od oficjalnego otwarcia z udziałem dyrektorki ŻIH Moniki Krawczyk. Przedstawiona została historia naszej instytucji, jej misja i cele, nie mogło zabraknąć też wzmianki o najważniejszym źródle w zbiorach ŻIH – Podziemnym Archiwum Getta Warszawskiego. Następnie Małgorzata Smreczak z Działu Edukacji oprowadziła gości po wystawie stałej „Czego nie mogliśmy wykrzyczeć światu”. Kolejnym punktem programu była wizyta w archiwum ŻIH. Kierowniczka działu, Agnieszka Reszka, przedstawiła wybrane przykłady z bogatego zasobu archiwalnego. Zwieńczeniem dnia były warsztaty o wykorzystywaniu materiałów z Archiwum Ringelbluma jako doskonałego narzędzia w edukacji o Zagładzie (i nie tylko), które poprowadziła Małgorzata Smreczak.

Zasadniczą część drugiego dnia goście spędzili w ruchu. Szymon Pietrzykowski z Działu Edukacji oprowadził ich po Warszawie widzianej oczami Emanuela Ringelbluma, podczas którego mieli okazję dowiedzieć się o miejscach związanych z grupą Oneg Szabat i jej twórcą, takich jak teatr Femina, budynek Sądów Grodzkich czy siedziba owianego złą sławą Urzędu do Walki z Lichwa i Spekulacją. Po powrocie na Tłomackie Krzysztof Czajka-Kalinowski zabrał ich w na co dzień niedostępne dla zwiedzających zakamarki Instytutu, m.in. do pracowni kierowanego przez niego Działu Digitalizacji. W związku z przypadającą akurat w tym dniu 79. rocznicą wybuchu powstania warszawskiego uczestnicy odbyli również spacer śladami dwóch powstań – z 1943 i 1944 r.

Uroczystości 80. rocznicy buntu więźniów obozu zagłady Treblinka II wypełniły cały trzeci dzień. Izraelscy goście weszli w skład delegacji ŻIH, która wyjechała autokarami do muzeum-miejsca pamięci po byłym obozie. Uczestniczyli w uroczystościach rocznicowych, mogli zobaczyć wystawę rzeźb autorstwa Samuela Willenberga (1923-2016) – jednego z niespełna setki ocalałych uczestników upamiętnionego wydarzenia – czy wysłuchać przemówienia jego żony, Ady „Krysi” Willenberg z d. Lubelczyk, urodzonej w Warszawie w 1929 r.

Czwarty, ostatni dzień seminarium rozpoczął się oprowadzaniem po wystawie tymczasowej pt. „Pomniki Oporu. Sztuka wobec powstania w getcie warszawskim (1943-1956)” z udziałem Marty Kapełuś – jej współtwórczyni (razem z Michałem Krasickim i dr Piotrem Słodkowskim), zastępczyni kierowniczki Działu Sztuki. Z kolei Michał Krasicki, również z Działu Sztuki, zapoznał gości ze stworzoną przez siebie stałą wystawą „Mała synagoga na Tłomackiem”. Ostatni punkt czterodniowego programu stanowiło pożegnalne spotkanie, podczas którego wspólnie podsumowano projekt, podzielono się też wrażeniami z wizyty. Dla gości z Izraela szczególnie wartościowym doświadczeniem była możliwość spędzenia czasu w historycznym budynku ŻIH, obcowania z oryginalnymi dokumentami, osobistym udziale w przypadających w tym czasie dwóch rocznicach. Zobowiązali się do popularyzacji wiedzy o Ringelblumie i Grupie Oneg Szabat, wciąż niedostatecznie rozpoznanymi w ich kraju. Seminarium stało się znakomitą okazją do wymiany doświadczeń, poznania różnych punktów widzenia, nawiązania nowych znajomości.

Projekt „Podziemne Archiwum Getta Warszawy – seminarium edukacyjne o losie polskich Żydów w czasie II wojny światowej skierowane do izraelskich nauczycieli i przewodników wycieczek edukacyjnych do Polski” jest organizowany przez Żydowski Instytut Historyczny we współpracy z Instytutem Polskim w Tel Awiwie i Centrum Edukacyjnym Moreszet – Domem Świadectwa im. Mordechaja Anielewicza i dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Kultura Inspirująca” na lata 2022-2023.