Tu bi-Szwat

Autor: Żydowski Instytut Historyczny
W judaizmie święta dzielą się na dwie kategorie – wywodzące się wprost z Tory (De-orajta דאורייתא) oraz nadane przez rabinów (De-rabanan דרבון). Tu bi-Szwat jest obrzędem rabinicznym wspomnianym w talmudycznym traktacie Rosz Ha-szana (dosłownie „Nowy Rok”).
almond-blossom-izrael.jpg

Talmud Babiloński wyróżnia cztery Nowe Roki, i jednym z nich jest właśnie Tu  bi- Szwat (Nowy Rok Drzew), który w starożytnym Izraelu był początkiem rozliczenia z płodów rolnych. Nazwa święta ma źródło w jego dacie – 15. dzień miesiąca Szwat, którego hebrajski zapis składa się z liter tet ט i waw ו, a ich gematryczna wartość wynosi 15[ט"ו = ט(9)+ו(6)=15]. Celowo unika się liter jod י oraz heה , których suma również wynosi 15, ale ich połączenie układa się w jedno z imion Boga. 

Podczas święta nie ma zakazu wykonywania pracy ani żadnych zmian liturgicznych. Najważniejsza jest jego wigilia, kiedy po zachodzie słońca zasiada się do tradycyjnej, acz skromnej wieczerzy (zwanej również sederem, czyli porządkiem), której głównym punktem jest spożywanie owoców Ziemi Izraela (przy czym w diasporze nie muszą być to owoce importowane z Izraela). Ma ona szczególne znaczenie wśród kabalistów, którzy nadali jej mistycznego znaczenia zawartego w koncepcji „czterech światów”. Każdy z  nich symbolizuje różne stopnie duchowości i pobożności.

I tak, pierwszym i najniższym poziomem jest olam ha-‘asija (עולם העשיה), czyli „świat działania”. Jego uosobieniem są spożywane podczas wieczerzy orzechy i pomarańcze, a także wszelkie owoce posiadające ochronę w postaci skórki czy łupiny. 

Drugim, nieco wyższym poziomem duchowości jest olam jecira עולם יצירה  – „świat formowania”. Jego znakiem są wszelkie owoce mające pestki – np. winogrona, śliwki czy jabłka. 

Trzecim i czwartym poziomem są olam brija עולם בריאה, czyli „świat stworzenia” oraz olam acilut  עולם אצילות – „świat emanacji”. Są to sfery czysto idealistyczne, których symbolem są owoce bez skóry i pestek – czyli de facto nieistniejące, poza ziemskim zasięgiem. 

W trakcie sederu wypija się również cztery kielichy wina, które tak jak owoce reprezentują różne stopnie duchowości, lecz także całoroczny cykl natury. W pierwszym kielichu powinno znaleźć się wyłącznie białe wino, które odzwierciedla zimę. W kolejnym, wino białe z niewielką domieszką czerwonego, co ma symbolizować początek wiosny, kiedy rośliny powoli budzą się do życia. Trzeci kielich napełnia się winem czerwonym z małą dolewką białego, co oznacza pełnię wiosny. Czwarty i ostatni kielich to wyłącznie wino czerwone będące znakiem lata. 

 

W dzisiejszym Izraelu Tu bi-Szwat to czas sadzenia drzew, a samo święto nabrało mocno syjonistycznego charakteru i jest symbolem powrotu do Erec Izrael i jej obfitości w postaci płodów rolnych. 

Żydowski Instytut Historyczny