Konserwacja rysunków z getta łódzkiego autorstwa Izraela Lejzerowicza

Autor: Violetta Bachur
W pracowni konserwatorskiej ŻIH trwają prace konserwatorskie nad rysunkami Izraela Lejzerowicza — łódzkiego artysty, portrecisty łódzkiego getta.
kons_lez_main.jpg

Rysunki, które trafiły do konserwacji, znajdowały się w bardzo złym stanie zachowania. Posiadały poważne zabrudzenia organiczne, ubytki, i liczne zagniecenia. Papiery, na których zostały wykonane wykazywały obecność substancji kwaśnych, które stanowią najpoważniejszą przyczynę degradacji papierów zabytkowych. W miarę upływu czasu, stare papiery staja się coraz słabsze, kruche, łatwo ulegają pękaniu, a ostatecznym efektem jest całkowita degradacja: zanik spójności i stopniowe przekształcanie się w papierowy proszek.

Do najważniejszych przyczyn wzrostu kwasowości papierów zabytkowych należy zanieczyszczenie powietrza, a głównie obecności w nich gazów przemysłowych, takich jak dwutlenku siarki i tlenku azotu. Innym bardzo ważnym źródłem zakwaszenie papieru jest wprowadzanie substancji kwaśnych do technologii produkcji oraz wprowadzenie mas celulozowych. Zakwaszone papiery tracą właściwości wytrzymałościowe oraz białość. Z czasem staja się żółte i bardzo podatne na wszelkie urazy mechaniczne. Obecność zdegradowanych produktów hydrolizy może być także przyczyną ataku mikrobiologicznego (przy niewłaściwych warunkach przechowywania — zmiany temperatury, wilgotności, nadmierne działanie światła naturalnego i sztucznego).

Jednym z najważniejszych procesów konserwacji jest proces odkwaszania, którego zadaniem jest zahamowanie degradacji zakwaszonych papierów jest zneutralizowanie zawartych w nich substancji kwaśnych. Prowadzi ono do obniżenia tempa starzenia papieru oraz dalszej utraty właściwości wytrzymałościowych.

Głównym celem zastosowanych zabiegów jest eliminacja przyczyn degradacji papieru i zahamowanie zachodzących w nim procesów starzeniowych. W przypadku obiektów bardzo zniszczonych przywrócenie im nie tylko właściwości estetycznych, ale użytkowych (łatwiejsze odczytanie tekstu).

Konserwacja rysunków polegała na zahamowaniu procesów degradacji papieru oraz na przywróceniu walorów ekspozycyjnych. W skład działań konserwatorskich wchodziły następujące czynności: dokumentacja fotograficzna obiektów przed konserwacją, oczyszczanie mechaniczne i chemiczne, odkwaszanie, uzupełnienie ubytków, likwidacji zagnieceń i spękań, scalanie kolorystyczne, wykonywanie opakowań zabezpieczających przed urazami mechanicznymi.

Izrael Lejzerowicz (1902-1944) był jednym z najlepiej zapowiadających się żydowskich malarzy nowej generacji, według niepotwierdzonych informacji studiował w Rzymie i Akademii Sztuk Pięknych w Berlinie. W okresie międzywojennych wielokrotnie wystawiał swoje prace na w Łodzi (min. na Wystawie Sztuki Żydowskie w 1921 roku).

Malował głównie portrety, sceny rodzajowe, kompozycje figuralne o charakterze symbolicznym. W czasie II wojny światowej przebywał na terenie łódzkiego getta. Dzięki protekcji Chaima Rumkowskiego, Przełożonego Starszeństwa Żydów w Litzmannstadt Getto (którego wielokrotnie portretował) przeżył, mimo wielu chorób, do końca Litzmannstadt Getto. W końcu sierpnia 1944 r. w jednym z ostatnich transportów został wywieziony do Auschwitz-Birkenau.

W zbiorach ŻIH kolekcja rysunków I. Lejzerowicza to jeden z unikatowych śladów artystycznej działalności, dokumentujących czasy Holokaustu. Posiadamy największą kolekcje rysunków artysty, liczącą 113 obiektów.

Jego prace przechowywane są również w Muzeum Miasta Łodzi oraz Instytucie Yad Vashem w Jerozolimie.

 

Konserwację rysunków wykonano dzięki wsparciu finansowemu Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny.

szih_logo_pl_black_900-px.jpg [50.92 KB]

Violetta Bachur