Aktualności

1) Nachman Podróżnik, Pozorowana tożsamość. Historia przetrwania pod okupacją nazistowską, wstęp: Andrzej Żbikowski, tłumaczenie fragmentów: Witold Wojtaszko

Planowana premiera: wrzesień 2020 r.

Powtórzyłem żonie wszystko, com naopowiadał szewcowi, by nasze bajki się zgadzały. Od tej chwili rozpoczęliśmy świadomą grę. Grę, w której należało wyeliminować to wszystko, w czym tkwiliśmy od urodzenia. Należało przebudować naszą psychikę, sposób myślenia, poruszania i reagowania na wszystko. Stawką było życie.

 – fragment relacji

Pochodzący z Łomży Nachman Podróżnik w relacji spisanej w latach 40. XX wieku opisuje swoją i swojej żony Heli historię przetrwania w czasie II wojny światowej. W szczegółach opowiada o życiu w getcie łomżyńskim, z którego w ostatniej chwili, tuż przed jego likwidacją w listopadzie 1942 roku, udało mu się wraz z Helą uciec do Warszawy.

Zobacz więcej

2) Emanuel Ringelblum, Stosunki polsko-żydowskie w czasie drugiej wojny światowej, opracowanie merytoryczne i wstęp: Tadeusz Epsztein

Planowana premiera: październik 2020 r.

Pierwsze szkice do eseju Stosunki polsko-żydowskie powstały wiosną 1942 roku. Ringelblum powrócił do prac nad tekstem dopiero półtora roku później, gdy już wraz z żoną i synem oraz ponad trzydziestoma innymi osobami ukrywał się na warszawskiej Ochocie. W kryjówce przy ul. Grójeckiej, gdzie spędził ostatnie miesiące życia po opuszczeniu getta, rozbudował pierwotny konspekt, zastrzegając jednak, że jest to dopiero zarys przyszłej monografii.

Ringelblum miał świadomość, że jest jeszcze za wcześnie, że emocje są wciąż zbyt silne, a zasób materiałów dostępnych w ukryciu zbyt skromny, żeby temat relacji polsko-żydowskich w czasie wojny ująć w pełni. Mimo to próbował tak obiektywnie, jak pozwały mu na to okoliczności, opisać zarówno mroczne, jak i jaśniejsze strony wzajemnych kontaktów. Pisał o przedwojennym i wojennym antysemityzmie poszczególnych grup tworzących społeczeństwo polskie, zwracając jednocześnie uwagę na wpływ represji ze strony okupanta na postawy Polaków.

Zobacz więcej

3) Lidia Zessin-Jurek i Katharina Friedla (red.), Syberiada Żydów polskich. Losy uchodźców z Zagłady

Premiera: sierpień 2020 r.

Wywózki w głąb zimnej Rosji sowieckiej to dla Polaków represja wpisująca się w długą historię syberyjskiego cierpienia doznawanego od wschodniego sąsiada. Polakom żydowskiego pochodzenia ta sama represja w czasie II wojny światowej zwielokrotniała szansę przetrwania. Około 80 procent wszystkich ocalałych polskich Żydów przeżyło Zagładę na nieokupowanych terenach Związku Radzieckiego. Żydowscy uchodźcy uciekający przed Hitlerem na wschód zostali w większości wciągnięci w tryby „syberyjskiej polityki” Stalina. Rola ZSRR była zatem w tej historii bardzo dwuznaczna. Najczęściej mówi się o „paradoksie historii”, który sprawił, że dzięki deportacjom większość uchodźców ocalała z piekła Holokaustu.

Lidia Zessin-Jurek, Katharina Friedla

Ten ważny i poruszający zbiór esejów dotyczy losu polskich Żydów, którzy przetrwali II wojnę światową dzięki ucieczce lub deportacji w głąb Związku Radzieckiego. Literatura mierząca się zarówno z Holokaustem, jak i z losami Polaków w ZSRR jest obszerna, natomiast syberiada Żydów polskich niemal zniknęła z pamięci publicznej, szczególnie w Polsce.

– prof. Antony Polonsky (fragment Przedmowy)

Zobacz więcej

4) Avihu Ronen, Skazana na życie. Dzienniki i życie Chajki Klinger, tłum. M. Sobelman

Planowana premiera: zima 2020 r.

Fascynująca podróż w głąb historii będzińskiego getta, historii własnej rodziny i siebie samego. Avihu Ronen, na podstawie dzienników swojej matki Chajki Klinger, wywiadów z jej przyjaciółmi i współpracownikami oraz dokumentów odnalezionych w Polsce i Izraelu, przeprowadza poszukiwania mające na celu odtworzenie prawdziwej historii jej życia. Chajka Klinger, liderka żydowskiego harcerstwa Ha-Szomer ha-Cair, przywódczyni ruchu oporu w getcie w Będzinie i pionierka ruchu kibucowego w Izraelu, zmarła śmiercią samobójczą w 15. rocznicę powstania w getcie warszawskim.

Avihu Ronen jest emerytowanym wykładowcą na uniwersytecie Tel Hai, przez wiele lat wykładał również na Uniwersytecie w Hajfie, w Izraelu. Za pierwotne, hebrajskie wydanie książki Skazana na życie Avihu Ronen zdobył w 2013 r. nagrodę International Book Prize for Holocaust Research przyznawaną przez izraelski Instytut Yad Vashem.

Zobacz więcej

5) Warsze-Warszawa. Żydzi w historii miasta 1414–2014, red. P. Fijałkowski

Planowana premiera: wrzesień 2020 r.

Ta popularnonaukowa monografia jest przeznaczona dla szerokiego grona czytelników. Ukazuje 500-letnią obecność Żydów w historii stolicy Polski. Zawiera ponad 350 fotografii, map, rycin, infografik i innych materiałów graficznych. Syntetyczne, pisane niespecjalistycznym językiem teksty są dostępne nawet dla czytelników niebędących koneserami literatury historycznej i judaistycznej. Całość prezentowana jest w atrakcyjnej formie wizualnej, wykorzystującej wysokiej jakości oprawę i kolorowy druk.

Autorami poszczególnych części książki są specjaliści zatrudnieni w Żydowskim Instytucie Historycznym:

Paweł Fijałkowski – lata 1414–1862, redaktor naukowy publikacji

Agnieszka Żółkiewska – lata 1863–1939

Marta Janczewska – lata 1939–1945

Andrzej Żbikowski – lata 1945–2014

Zobacz więcej

6) Nathan Cohen, Książki, pisarze, gazety. Żydowskie życie literackie w Warszawie w latach 1918–1942

Planowana premiera: październik 2020 r.

W dwudziestoleciu międzywojennym Warszawa stała się jednym z najważniejszych ośrodków żydowskiego życia literackiego zarówno w Polsce, jak i w Europie Środkowo-Wschodniej. Tworzyli go coraz liczniej sprowadzający się do miasta pisarze, dziennikarze, wydawcy, artyści i działacze kulturalni, którzy nie tylko rozwijali twórczość we wszystkich trzech językach lokalnej społeczności żydowskiej: w jidysz, po hebrajsku i po polsku, ale także zabierali głos w sprawach dla niej najistotniejszych. Sercem tej różnorodnej działalności był Literatn-Farajn, Związek Literatów i Dziennikarzy Żydowskich z siedzibą przy Tłomackiem 13 – we wspomnieniach opisany barwnie m.in. przez Isaaca Bashevisa Singera i Zusmana Segałowicza.

Nathan Cohen jest profesorem w katedrze Studiów Jidyszystycznych Uniwersytetu Bar-Ilana w Izraelu. Jego zainteresowania naukowe skupiają się wokół historii kultury Żydów Europy Środkowo-Wschodniej w wieku XIX i XX oraz dwudziestowiecznej literatury jidysz. Jest jednym z ostatnich uczniów profesora Chonego Shmeruka, wybitnego znawcy kultury żydowskiej i historii polskich Żydów.

Zobacz więcej