Aktualności

Nagroda przyznawana jest w uznaniu osiągnięć naukowych, artystycznych bądź edukacyjnych w dziedzinie badań lub popularyzacji dziejów żydowskiej obecności w Polsce oraz stosunków polsko-żydowskich.

Kapituła przyznaje jedną lub dwie nagrody w danym roku. Laureat Nagrody przyznanej w dziedzinie upamiętniania otrzymuje dodatkowo tytuł „Strażnika Pamięci”.

Wręczenie Nagrody odbędzie się w maju br.

Kapituła

Do Kapituły w 2023 r. należą:

Ada Willenberg

dr Monika Polit

dr hab. Witold Mędykowski

Jak zgłosić kandydata?

Każda osoba zainteresowana może zgłosić kandydata – osobę bądź zespół.

Zgłoszenia prosimy wysyłać drogą mailową na adres: hirszowiczowie@jhi.pl do 10 marca br.

Prawidłowe zgłoszenie powinno zawierać:

1. Imię i nazwisko zgłaszającego, jego adres e-mail do korespondencji;
2. Imię i nazwisko lub nazwę firmy/instytucji kandydata do Nagrody im. Marii i Łukasza Hirszowiczów oraz adres email kandydata;
3. Uzasadnienie zgłoszenia kandydata do Nagrody im. Marii i Łukasza Hirszowiczów oraz opis działań (osiągnięć) kandydata ukazujących osiągnięcia naukowe, artystyczne bądź edukacyjne w dziedzinie badań lub popularyzacji dziejów żydowskiej obecności w Polsce oraz stosunków polsko-żydowskich;
4. Zgodę na przetwarzanie danych osobowych zgłaszającego;
5. Oświadczenie zgłaszającego, że uzyskał zgodę kandydata na przekazanie Organizatorowi danych i materiałów;
6. W zgłoszeniu mailowym mogą zostać zawarte linki do materiałów audio/foto/video dotyczących prezentacji osiągnięć kandydata do Nagrody im. Marii i Łukasza Hirszowiczów;
7. Zgłaszający oświadcza, że udostępnienie materiałów audio/foto/video nie narusza praw osób trzecich. W przypadku nieprawidłowości tego oświadczenia, zgłaszający ponosi pełną odpowiedzialność za naruszenie praw osób trzecich, zarówno w stosunku do Organizatora, jak i w stosunku do osób trzecich;
8. Zgłoszenia można dokonać wyłącznie poprzez jego wysłanie do Organizatora na adres: hirszowiczowie@jhi.pl. Do zgłoszenia należy dołączyć dokumenty:

• zgodę zgłaszającego na przetwarzanie jego danych osobowych
• zgodę na przetwarzanie danych kandydata/kandydatów
• klauzulę informacyjną zaakceptowaną przez zgłaszającego

Załączniki: wymagane zgody oraz informacja o przetwarzaniu danych osobowych w ŻIH

Nagroda im. Marii i Łukasza Hirszowiczów

W 2001 r. Maria Hirszowicz, profesor socjologii pozostająca od 1969 r. na emigracji w Wielkiej Brytanii, ufundowała nagrodę za działalność i prace poświęcone problematyce żydowskiej w Polsce. Nagroda miała nosić imię jej zmarłego męża, Łukasza Hirszowicza. Fundusz Nagrody Maria Hirszowicz powierzyła ówczesnemu dyrektorowi ŻIH, profesorowi Feliksowi Tychowi. Maria Hirszowicz zmarła w Paryżu w 2007 r. Dwa lata później przyznawanie nagrody zostało czasowo zawieszone. W 2014 r. Żydowski Instytut Historyczny wznowił przyznawanie Nagrody.

W latach 2002–2009 nagrodę im. Marii i Łukasza Hirszowiczów otrzymali:

Michał Nekanda-Trepka za film dokumentalny Ostatni świadek,

Zespół Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN” za oryginalny wkład w dzieło przypominania żydowskiej obecności historycznej w Lublinie,

Daniel Kac za całokształt twórczości literackiej w języku jidysz,

Barbara Engelking-Boni za stworzenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów w IFiS PAN,

Bogdan Białek za utrwalanie w Kielcach pamięci o pogromie 1946 roku,

Dariusz Libionka za prace o Zagładzie oraz za utworzenie i redakcję pisma Zagłada Żydów: Studia i Materiały.

W latach 2014–2021 nagrodę im. Marii i Łukasza Hirszowiczów otrzymali:

2014 – dr hab. Jolanta Żyndul oraz Fundacja Brama Cukermana z Będzina

2015 – Tadeusz Kuźmiński oraz Alicja Mroczkowska i Jacek Dehnel – twórcy Ochotniczego Hufca Porządkowania Cmentarza Żydowskiego w Warszawie im. Józefa Rajnfelda

2016 – Jacek Proszyk, Małgorzata Domagalska, Piotr Osęka, Mirosław Bałka

2017 – Monika Sznajderman, Marek Szukalak, Krystyna Piotrowska

2018 – Maria Ciesielska, Maja Kleczewska i Tadeusz Rolke

2019 – Natalia Romik, Zdzisław Senczak i Jacek Leociak

2021 – Andrzej Żbikowski, Ośrodek edukacyjno-muzealny „Świętokrzyski Sztetl”

Patroni Nagrody

Łukasz („Gidon”) Hirszowicz, ur. w Grodnie w 1920 r., tuż przed wojną wyjechał do Jerozolimy na studia na Uniwersytecie Hebrajskim. W 1948 r. powrócił do Polski. Pracował w Polskim Instytucie Spraw Międzynarodowych, w Szkole Głównej Służby Zagranicznej, a od 1954 r. w Instytucie Historii PAN, gdzie uzyskał doktorat i habilitację. Specjalizował się w najnowszej historii Iranu i krajów arabskich. Jego najważniejszą publikacją jest Trzecia Rzesza i arabski Wschód (Warszawa 1963). Był erudytą i poliglotą, a jego wiedza, dowcip, uczynność i charakter zjednały mu grono oddanych przyjaciół.

W 1969 r., rok po nagonce antysemickiej Marca 1968, wraz z żoną opuścił Polskę. Łukasz Hirszowicz otrzymał stypendium naukowe w St. Antony`s College w Oxfordzie, później podjął pracę badawczą w London School of Economics and Political Science. W 1972 r. został redaktorem naczelnym londyńskiego kwartalnika „Soviet Jewish Affairs” i pełnił tę funkcję przez 20 lat, tworząc z tego czasopisma (w 1991 r. przemianowanego na „East European Jewish Affairs”) cenione w świecie naukowym i politycznym źródło informacji i opinii. Zmarł w Londynie w 1993 r.

Maria Bielińska-Hirszowicz, żona Łukasza, docent socjologii na Uniwersytecie Warszawskim, w 1968 r. została usunięta z Uniwersytetu Warszawskiego wraz z Leszkiem Kołakowskim, Bronisławem Baczko, Zygmuntem Baumanem i innymi opozycyjnymi uczonymi. W Wielkiej Brytanii została wykładowcą socjologii na Uniwersytecie w Reading. Opublikowała m.in.: The Bureaucratic Leviathan (1980), Coercion and Control in Communist Society (1986), zaś w Polsce ogłosiła Pułapki zaangażowania: intelektualiści w służbie komunizmu (2001). W książce tej podjęła – wedle własnych słów – „próbę ponownego odczytania własnego ideologicznego życiorysu”.

Dom Hirszowiczów w Londynie był w latach 80. i 90. przystanią dla przyjeżdżających przyjaciół z Polski, związanych z demokratyczną opozycją. Z ich gościny przez wiele tygodni korzystali m.in. Jan Józef Lipski, Alina Brodzka, Jerzy Jedlicki.