Aktualności

Pamiętać należy, że ze względu na dużą ilość wydań Tanachu, identyfikacja konkretnej edycji bywa bardzo trudna. W tym jednak przypadku natychmiast rzuca się w oczy bardzo charakterystyczna, niespotykana czcionka drukarska, a raczej jednoczesne użycie dwóch jej form: obrys cienką linią kształtu spółgłosek hebrajskich, pozostający pusty w środku lub wypełniony czarną farbą drukarską. Analizując szczegółowo użycie „pustych” czcionek i „wypełnionych”, przekonujemy się, że „wypełnionymi” wydrukowano spółgłoski rdzenne wyrazów, a „pustymi” wszelkie prefiksy i sufiksy.

Wyjątkowo duża jest też interlinia na stronie, czyli tzw. światło międzywierszowe – odstęp między poszczególnymi wersetami. Nie bez powodu. Oprócz znaków samogłoskowych, znaków diakrytycznych i akcentowych, w niektórych miejscach u góry pomiędzy literami, wytłoczono małą czcionką dodatkowe spółgłoski hebrajskie. Okazuje się, że są to spółgłoski, które z rożnych powodów wypadły z trójspółgłoskowego rdzenia hebrajskiego, a redaktor „podpowiadał” w ten sposób brakującą spółgłoskę rdzenną.

Kim był redaktor i pomysłodawca takiego wydania? Dlaczego w tak specyficzny sposób przygotował tekst dodruku? Gdzie i kiedy księga została wydana?

Nasza Biblia została oprawiona razem z innym dziełem, w którym szczęśliwie zachowała się karta tytułowa. Chodzi o liczący 30 kart słownik Cubus alphabeticus sanctae ebraeae linguae, wydany w Hamburgu w oficynie Jacoba Wolfa w 1588 r. Autorem był Elias Hutter (1553–1605), chrześcijański hebraista pochodzący z Niemiec. Kształcił się w Jenie, w wieku 24 lat został profesorem hebraistyki na uniwersytecie w Lipsku. W następnych latach pracował jako nauczyciel hebrajskiego, a także księgarz i drukarz w Dreźnie, Lubece, Hamburgu i Norymberdze. Był wydawcą m. in. Pięcioksięgu w 6 językach oraz Nowego Testamentu w 12 językach. W tej tzw. poliglottcie (Norymberga 1599) zamieścił także polski przekład, zaczerpnięty z Biblii Brzeskiej – pierwszego innowierczego tłumaczenia całej Biblii na polski, dokonanego przez kalwinów i wydanego w 1563 r. w Brześciu nad Bugiem. Biblia Brzeska, po katolickiej Biblii Leopolity (Kraków 1561, zw. też Biblią Szarfenbergowską) była drugim w historii przekładem całej Biblii na język polski. Zresztą w tym samym roku w tej samej oficynie w Norymberdze ukazało się wielojęzyczne wydanie Ewangelii wg Mateusza i Marka, również zawierające polską wersję zaczerpniętą z Biblii Brzeskiej.

Nas interesuje jednak przede wszystkim Stary Testament, wydany przez Eliasa Huttera w 1587 roku w Hamburgu w oficynie Jacobusa Luciusa, znany jako „Hebrajska Biblia Huttera” – ponieważ właśnie to jego wielkie dzieło zawiera nasz intrygujący wolumin!

Hebrajski tytuł Biblii Huttera Derech ha-kodesz (droga świętości) zaczerpnięty został z Ks. Izajasza 35, 8. Wydanie to, pomyślane jako narzędzie ułatwiające naukę świętego języka, pełniło przede wszystkim funkcję dydaktyczną. Hutter uważał, że Biblię należy studiować w oryginale, a więc po hebrajsku. Edycja tekstu nie była jego głównym celem, ta wersja nie jest całkowicie zgodna z żadnym z wcześniejszych wydań.

Drugie wydanie Biblii Huttera ukazało się w Kolonii w 1603 r. Później nikt już nie powtórzył tej oryginalnej metody nauczania hebrajszczyzny biblijnej.