Aktualności

Pandemia koronawirusa pokrzyżowała w tym roku wiele planów. Jeszcze wiosną wydawało się, że zagrożone może być także przeprowadzenie konkursu dla wyróżniających się autorów prac doktorskich i magisterskich specjalizujących się w historii i kulturze Żydów. Jednak dzięki ciężkiej pracy nie tylko organizatorów, lecz także i przede wszystkim jurorów i samych uczestników, udało się.

16 września poznaliśmy laureatów IX edycji konkursu im. Majera Bałabana na najlepsze prace magisterskie i doktorskie o Żydach i Izraelu zorganizowanego w Żydowskim Instytucie Historycznym. Konkurs organizowany jest w trybie dwuletnim, a pierwsza jego edycja odbyła się zaraz po przemianach ustrojowych, w 1990 roku. Chociaż w ciągu swojej trzydziestoletniej historii był krótkotrwale zawieszony, nie wpłynęło to na jego odbiór w środowisku naukowym i studenckim. Podczas każdej edycji zgłaszana jest olbrzymia liczba prac, poruszających w nowatorski sposób bardzo różnorodne tematy z zakresu problematyki żydowskiej i historii Izraela.

Przedstawiamy galerię zdjęć z wydarzenia (fot. Grzegorz Kwolek):

Laureaci konkursu wchodzą do wyjątkowego grona badaczy, ludzi aktywnych na swoim polu zainteresowań i z powodzeniem prowadzących karierę naukową. Wśród osób nagrodzonych, głównie we wczesnych edycjach, wymienić można postaci tak znakomite, jak profesor Barbarę Engelking, dziś kierowniczkę Centrum Badań nad Zagładą Żydów w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN, profesora Michała Galasa, dyrektora Instytutu Judaistyki UJ, profesor Małgorzatę Melchior z Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych UW, współtwórczynię Centrum Badań nad Zagładą Żydów czy profesora Andrzeja Żbikowskiego, wieloletniego pracownika ŻIH i od kilku edycji przewodniczącego jury konkursu. Maria Ferenc-Piotrowska, laureatka jednej z ostatnich edycji, dziś jest współredaktorką przygotowywanego do publikacji 18. tomu pełnej edycji Archiwum Ringelbluma (Prasa getta warszawskiego: Haszomer Hacair) i bierze udział w projekcie wirtualnej Encyklopedii Warszawskiego Getta.

Poza satysfakcją i poczuciem dobrze wykonanej, czasem wieloletniej, pracy, laureaci otrzymują możliwość publikacji artykułu w wydawanym w Instytucie „Kwartalniku Historii Żydów”. Są także zapraszani do zaprezentowania swoich badań i ich wyników na organizowanym przez ŻIH seminarium naukowym, gdzie publiczność składa się nie tylko ze specjalistów czy członków jury, lecz także osób najzwyczajniej zainteresowanych wysłuchaniem prelekcji. Warto też dodać, że nagrodzone czy wyróżnione w konkursie prace nierzadko doczekiwały się publikacji książkowej.

IX edycja konkursu odbyła się pod patronatem Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Ambasady Izraela w Warszawie oraz Instytutu Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk. Zgłoszono do niej wiele niezwykle interesujących rozpraw, poruszających tematy rzadko lub wcale wcześniej niepodejmowane. Po burzliwych obradach jury postanowiło, co nie zdarza się często, przyznać ex aequo dwie pierwsze nagrody w kategorii prac doktorskich. Jedna powędrowała do dr Karoliny Panz za dysertację Zagłada żydowskich mieszkańców Nowego Targu w perspektywie mikrohistorycznej obronioną na Uniwersytecie Warszawskim. Druga do dra Mikołaja Smykowskiego za pracę Ekologie Zagłady. Krytyczne studium z antropologii krajobrazu poobozowego na przykładzie Byłego Obozu Zagłady w Chełmnie nad Nerem z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Trzecie miejsce zajął dr Jan Borowicz z Uniwersytetu Warszawskiego za rozprawę Perwersje holokaustowe. Pozycja polskiego świadka.

W kategorii prac magisterskich na pierwszym miejscu znalazł się mgr Krzysztof Bielawski, który na Uniwersytecie Warszawskim obronił pracę Destrukcja cmentarzy żydowskich na terenach obecnej Polski po 1933 roku. Na drugim uplasowała się mgr Joanna Zych z Akademii Sztuki Wojennej za pracę Zbrojne organizacje ruchu syjonistycznego przed 1948 r. – analiza porównawcza. Trzecią nagrodę zaś otrzymała mgr Katarzyna Kiejrys broniąca na Uniwersytecie Warszawskim pracę Old Sentiments in the New World. Patterns of American Antisemitism from the Colonial Times through the Nineteenth Century.

Dodatkowo nagrodę specjalną przyznała także Ambasada Izraela w Warszawie. Otrzymała ją dr Karolina Zielińska z Uniwersytetu Warszawskiego za pracę Development aid to Sub-Saharan Africa countries as an element of Israeli soft power.

Do konkursu nadesłana została również praca niezwykle nowatorska, choć tematycznie zbyt odbiegająca od określonych regulaminem ram. Dr Teresa Sońta-Jaroszewicz z Uniwersytetu Warszawskiego, autorka rozprawy Casimiro Eiger i jego wpływ na współczesną literaturę i sztukę kolumbijską zwróciła uwagę jury, które postanowiło zwrócić się do dyrekcji Instytutu z prośbą o zaproszenie jej z referatem na seminarium naukowe.

Patron konkursu – profesor Majer Bałaban – urodził się we Lwowie w 1877 roku. Był historykiem i pedagogiem, w czasie I wojny światowej służył jako rabin wojskowy. Przez wiele lat pracował w szkolnictwie, najpierw na szczeblu średnim, później Instytucie Nauk Judaistycznych (który mieścił się w budynku dzisiejszego Żydowskiego Instytutu Historycznego). Był rektorem Seminarium Rabinicznego „Techkemoni” w Warszawie, a także profesorem Uniwersytetu Warszawskiego. Po przesiedleniu do getta warszawskiego nie zaprzestał pracy naukowej, został również kierownikiem Wydziału Archiwalnego Rady Żydowskiej w Warszawie, powołanej przez władze niemieckie do administrowania ludności żydowskiej miasta. Dokładna data jego śmierci nie jest znana, wiadomo jedynie, że stało się to na przełomie 1942 i 1943 roku.

*

Żydowski Instytut Historyczny zaprasza do zapoznania się z programem odbywających się w nim seminariów naukowych, które ruszają po przerwie wakacyjnej od października. Co wtorek, od godziny 11, można wysłuchać referatów i brać udział w dyskusji, obecnie w formie hybrydowej. Zachęca także do zwiedzenia wystawy stałej „Czego nie mogliśmy wykrzyczeć światu” poświęconej grupie Oneg Szabat i Podziemnemu Archiwum Getta Warszawskiego oraz do odwiedzenia Księgarni na Tłomackiem, gdzie można zapoznać się z dorobkiem laureatów wcześniejszych edycji, a także znaleźć bogatą ofertę książek o tematyce żydowskiej, w tym tekstów naukowych autorstwa pracowników ŻIH.

dr Anna M. Rosner, Sekretarz Konkursu im. M. Bałabana, Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma